Στους απλούς κανόνες για νέους φωτογράφους, συνήθως συμβουλεύουμε να φωτογραφίζουν με τον ήλιο πίσω από τον ώμο. Δηλ. να αποφεύγουν το κόντρα φως (contre jour στη διεθνή φωτογραφική αργκό) για να αποφεύγουν τα προβλήματα με το έντονο κοντράστ. Όμως όταν σπάμε τους κανόνες -και ξέρουμε τι κάνουμε- τότε προκύπτουν πολύ ωραίες και ευρηματικές εικόνες. Αν λοιπόν στρέψουμε το φακό προς την κατεύθυνση της φωτεινής πηγής, τότε θα δούμε να σχηματίζονται σιλουέτες των αντικειμένων με τις φιγούρες των ανθρώπων, τα περιγράμματα των κτηρίων κλπ.
Κόντρα φως και σιλουέττες
Οι σιλουέτες έχουν στα σημαινόμενά τους την έννοια του δράματος, της έντασης και του μυστηρίου, δημιουργώντας την δική τους ατιμοσφαιρικότητα σε μια σκηνή που υπό άλλες συνθήκες ίσως και να ήταν αδιάφορη. Αφήνοντας κάποια πράγματα να υπονοηθούν μια εικόνα με σιλουέτες είναι σαφώς πιο δυνατή και ενδιαφέρουσα από μια συμβατικά φωτισμένη.
Στις σιλουέτες ουσιαστικά αξιοποιούμε προς όφελός μας- το συνηθισμένο πρόβλημα των συστημάτων φωτομέτρησης που υποφωτίζουν το κυρίως αντικείμενο αν πίσω του υπάρχει ισχυρή φωτιστική πηγή δηλ. στην πλειονότητα των περιπτώσεων ο ήλιος σε αυτές τις περιπτώσεις οι φωτογράφοι καταφεύγουν στην τεχνική fill in δηλ. στην βοηθητική χρήση φλας που “γεμίζει” τη σκιά. Εμείς εδώ δεν θέλουμε κάτι τέτοιο και απλά αξιοποιούμε το κόντρα φως για να σχηματιστούν οι σιλουέτες.
Επιλογή θέματος
Σίγουρα το θέμα πρέπει να ευνοεί τις σιλουέτες. Το πρόβλημα είναι ότι η ανθρώπινη όραση εξισορροπεί το φωτισμό και έτσι είναι δύσκολο να προαπεικονίσουμε το τελικό αποτέλεσμα, όπως έρχεται από την ψηφιακή μηχανή. Οπωσδήποτε χρειάζεται φαντασία από πλευράς φωτογράφου καθώς και αρκετός χρόνος για πειραματισμό με τη μηχανή μέχρι να βρούμε τις ιδανικές ρυθμίσεις και να επαληθεύσουμε ότι το τελικό αποτέλεσμα ήταν αυτό που φανταζόμασταν.
Οποιοδήποτε αντικείμενο μπορεί να γίνει σιλουέτα. Επειδή το περιεχόμενο (χρώμα, τόνοι, υφές, επιφάνειες) θα εξαφανιστεί και θα μείνει μόνον το περίγραμμα, θα πρέπει να είναι αναγνωρίσιμο για να κρατά το ενδιαφέρον.
Τοποθεσία
Στις ελεγχόμενες συνθήκες του στούντιο είναι σίγουρα πιο εύκολο να υλοποιήσουμε το εφέ με τις σιλουέτες, δημιουργώντας το κόντρα φως σε ομοιόμορφο φόντο. Τα φώτα πρέπει να βρουν θέση πίσω από το κυρίως θέμα αλλά έξω από το κάδρο. Σε εξωτερικό χώρο τα πράγματα είναι διαφορετικά. Εδώ ο φωτισμός είναι φυσικός (δηλ. ο ήλιος) και βέβαια παρόμοιες λήψεις μπορούν να πραγματοποιηθούν μόνον μια ηλιόλουστη ημέρα με αίθριο ουρανό.
Φακοί και contre jour
Μπορεί η ιδέα του contre jour να είναι εντυπωσιακή και οι δραματικές σιλουέτες καλοδεχούμενες, όμως αυτού του είδους ο ισχυρός κατευθυντικός φωτισμός απέναντι στο φακό δοκιμάζει στα όρια την απόδοση των οπτικών και εμφανίζονται διάφορα προβλήματα. Θάμβωση, φαντασματώδη είδωλα και χρωματικές εκτροπές στα περιγράμματα υψηλού κοντράστ είναι μερικά από τα οπτικά σφάλματα που φθάνουν στο μέγιστο όταν στρέψουμε το φακό προς τον ήλιο ή ένα ισχυρό προβολέα. Ένα ρεαλιστικό τεστ για να δούμε σε ακραίες συνθήκες την ποιότητα ενός φακού είναι να τον αξιοποιήσουμε σε contre jour συνθήκες. Με φθηνό φακό θα παρατηρήσουμε μεγάλη μείωση ευκρίνειας, πτώση κοντράστ και χρωματικού κορεσμού. Οι πιο ποιοτικοί φακοί θα ανταπεξέλθουν καλύτερα με μικρότερα προβλήματα. Αυτό το επιτυγχάνουν με βελτιωμένες πολλαπλές επιστρώσεις και υψηλότερης ποιότητας κρύσταλλα καθώς και ειδική ματ μαύρη βαφή στο εσωτερικό του κυλινδρικού περιβλήματος όπου είναι
οι ελικοειδείς μηχανισμοί.
Σιλουέτες και α/μ
Το ασπρόμαυρο με τη λιτότητα και εκφραστικότητα που το διακρίνει προσφέρεται για σιλουέτες. Ο κατάλληλος χειρισμός του κοντράστ εδώ είναι πιο εύκολος. Βρείτε κόντρα φως και πειραματιστείτε είτε στο στάδιο της λήψης είτε του post, με τα Levels και τα Curves στο Photoshop.
Μanual exposure
Αν αφήσουμε τη μηχανή μας σε μια λειτουργία αυτοματισμού έκθεσης π.χ. πρόγραμμα, προτεραιότητα διαφράγματος ή κάτι τέτοιο, η πολυζωνική φωτομέτρηση προσπαθεί να διορθώσει ως ένα βαθμό το κόντρα φως, αυτό καταλήγει συνήθως σε μισοφωτισμένο κεντρικό αντικείμενο που δεν είναι ούτε σιλουέτα ούτε καλοφωτισμένο σημείο. Γενικότερα, οι πεπειραμένοι φωτογράφοι όταν κάνουν σιλουέτες προτιμούν manual mode. Εκεί μπορούμε συνεχώς να ρυθμίζουμε διάφραγμα και ταχύτητα και μάλιστα να παρατηρούμε τις διαφορές στην έκθεση, είτε άμεσα στο LiveView είτε ελέγχοντας την αναπαραγωγή με το κουμπάκι Play κατά πόσον πέτυχε.
Tips
• Για να ξεκινήσουμε στο manual mode απλά ξεκινάμε ακολουθώντας την υπόδειξη της φωτομέτρησης και αρχίζουμε να αποκλίνουμε +/- σε βήματα 1stop μέχρι να πετύχουμε το εφέ που θέλουμε.
Με κόντρα φως (όπως στο παράδειγμά μας από το Cabo de Roca το πιο δυτικό μέρος της Ευρώπης) δύο εναλλακτικές έχουμε: ή να διορθώσουμε με +stop για να πάρουμε λεπτομέρεια στο κυρίως αντικείμενο αδιαφορώντας αν “καεί” το γύρω-γύρω, ή να προτιμήσουμε τη σιλουέτα.
Προσοχή στο κάδρο
Αν υπάρχουν πάνω από ένα βασικά αντικείμενα (σιλουέτες) στο ίδιο κάδρο φροντίζουμε να τα ξεχωρίσουμε ώστε να μην επικαλύπτονται.
Τα καλύτερα κάδρα για backlight γίνονται με τον ήλιο χαμηλά στον ορίζοντα και το βασικό αντικείμενο στον άξονα του ενός τρίτου (οριζόντια ή κάθετα) ιδιαίτερα αν μιλάμε για τοπίο. Ένα καθαρό, φωτεινό πίσω πλάνο, συνήθως ο ουρανός χωρίς σύννεφα, λειτουργεί στο μέγιστο ώστε να αναδεικνύονται οι σιλουέτες.
Tips
• Προτιμήστε LiveView λειτουργία για άμεση προαπεικόνιση. Έτσι δεν χρειάζεται να περιμένετε για να διαπιστώστε πωςακριβώς θα είναι η τελική εικόνα.
• H Spot φωτομέτρηση μπορεί να χρησιμεύσει για καλύτερο έλεγχο έκθεσης αν το κυρίως αντικείμενο έχε μεσαίο τόνο κοντά στο γκρι. Μετρήστε αναφορικά με αυτό και μετά υποεκθέστε μέχρι να πάρετε το εφέ της σιλουέτας.