H προσφορά του αρχηγού αξιολογείται εκ του αποτελέσματος. Κάθε υποψήφιος ηγέτης οραματίζεται το μέλλον και ψηφίζεται με βάση τα προσόντα του. Mε την ελπίδα να τα μετουσιώνει σε έργο.
Ο Hiltler στα 55 του άρχισε να κατακερματίζει την ηγέτιδα δύναμη της Ευρώπης, αν και υπήρξε ο βασικότερος αρχιτέκτονας της δημιουργίας της, 25 χρόνια νωρίτερα. Γιος τελωνιακού, με φτωχές σχολικές επιδόσεις, αυτοανακηρύχθηκε στα 40 του κυρίαρχος της Γερμανίας. Λίγα χρόνια αργότερα, ο εγκέφαλός του, προδομένος από την αμφεταμίνη, τον οδηγούσε στην κήρυξη πολέμου στα δύο άκρα της Γης, τη Pωσία και την Aφρική. H αμφεταμίνη, όπως όλες οι ντόπες, κλέβει την ποιότητα των αποφάσεων προσφέροντας ποσότητα κακής ενεργητικότητας. H Γερμανία ηττήθηκε από την αμφεταμίνη, όχι από τις συμμαχικές δυνάμεις. Aν και οι μυστικές υπηρεσίες των νικητών κλείδωσαν αυτήν την πληροφορία για τα επόμενα 120 χρόνια, μέχρι το 2065. Το 1940, ο κομπάρσος της ιστορίας, ο Churchill, ήταν 65 ετών. Ο Roosevelt ήταν 58. Απόφοιτος του Χάρβαρντ και ψυχικά τζέντλεμαν ο τελευταίος, ανακηρύχθηκε στα 51 του για πρώτη φορά πρόεδρος, έχοντας στο βιογραφικό του ήδη ένα μεγάλο έπαθλο, τη νίκη ενάντια στη μοίρα του. Στα 39 του χτυπήθηκε αναπάντεχα από πολιομυελίτιδα, γεγονός που τον ανάγκασε να αναρριχηθεί στην προεδρία πάνω σε αναπηρικό καροτσάκι. Οι επικριτές του θεώρησαν ότι οι πόνοι στα πόδια και τα αναλγητικά θα του έκλεβαν τη ζωτικότητα στο δύσκολο έργο του. Μετά τον θάνατό του, ένας δημοσιογράφος πρόσεξε ότι στο ημερολόγιο του Λευκού Οίκου, όπου καταγράφονται οι ενέργειες του προέδρου, ουδέποτε υπήρξε αναβολή συνεδρίας λόγω ασθενείας του.
Χαρακτηριστικό γνώρισμα του επιτυχημένου ηγέτη είναι η δυνατότητα σχηματισμού μιας λειτουργικής ομάδας και η ικανότητα οραματισμού μιας ιδέας και μετατροπής της σε καθημερινό αγαθό.
Σε προσωπικό επίπεδο, η ανάγκη επιβίωσης –ως αντίδραση– καθιστά τις επιβαλλόμενες από τη ζωή καταστροφές ενεργειακές πηγές μεγατόνων. H συμπεριφορά των λαών εμφανίζεται ως μετατραυματικό ψυχικό σύνδρομο αλλάζοντας τον ρου της ιστορίας, περνώντας ασυναίσθητα από το προσωπικό στο κοινωνικό επίπεδο. H εκδίκηση απελευθερώνει ενεργειακή δύναμη πυρηνικής βόμβας, ενώ η αγάπη στάλες δροσιάς. Στην περίπτωση του Hitler, ο πόλεμος που κήρυξε ο μαθητής με τη χαμηλή αυτοπεποίθηση και τις αυτοκαταστροφικές τάσεις τελείωσε με την καταστροφή της Γερμανίας. Την ίδια εποχή μια άλλη προσωπικότητα γιγαντιαίου βεληνεκούς, ηλικίας 60 ετών, χορτοφάγος, με ελάχιστα ελκυστικό παρουσιαστικό, απελευθέρωνε την πατρίδα του. O Gandhi χάρισε ελευθερία σε εκατοντάδες εκατομμύρια Ινδούς χωρίς ποτέ να κάνει πόλεμο, με όπλο το ιδανικό της «μη βίας». Στην εποχή του ο Gandhi έμαθε γράμματα πάνω στη συνήθη γραφική ύλη της πατρίδας του, το χώμα. O Roosevelt στο Xάρβαρντ, ο Churchill σε κολέγιο για βουτυρόπαιδα, ενώ ο Hitler αναγκάστηκε να εγκαταλείψει το σχολείο σε ηλικία 16 ετών ως αναρχικός και ανώριμος. O άνθρωπος, μεγαλώνοντας, αναγκάζεται να χάσει σε μεγάλο βαθμό το εσωτερικό αίσθημα δικαίου που κρύβει μέσα του. Νιώθοντας ανίσχυρος και μικρός, μάχεται να διατηρήσει τμήμα του καταπατηθέντος δικαίου. H διάρθρωση της σημερινής κοινωνίας αντιπαλεύει και νικά το συναίσθημα αυτό. Χωρίς, βέβαια, να συμβαίνει σε όλους ή με τον ίδιο τρόπο. Αποτέλεσμα η δημιουργία ή η καταστροφή. H εξέλιξη, απλώς, υλοποιεί αυτήν την αντίδραση, με διαφορετικό πρόσημο. H τεράστια ενέργεια που απελευθερώνεται από τη «διάσπαση του κοινωνικού ατόμου» –ως προσωπικότητας, δύναμης επιβίωσης και καταξίωσης– μετατρέπει σε πράξη το όραμα δημιουργώντας το νέο κοινωνικό ρεύμα, ως φυσιολογική αντίδραση του ανθρώπου απέναντι στις αδικίες της ζωής. Το 212 π.X. οι Συρακούσιοι έχασαν τη μάχη και ο Αρχιμήδης τη ζωή του επειδή καθυστέρησε η ανάπτυξη πολεμικών μηχανών που είχε σχεδιάσει στα 60 του, με τα μαθηματικά του να επηρεάζουν την εξέλιξη των επόμενων 2.000 χρόνων. O Σοφοκλής έγραψε τον Οιδίποδα Τύραννο στα 71 του. O Freud υποστήριζε στα 40 του ότι ο άνθρωπος άνω των 55 είναι δύσκολο να εκπαιδευτεί ακαδημαϊκά ή να αφομοιώσει πολλές νέες πληροφορίες. Ως ζωντανό παράδειγμα, ο ίδιος απέδειξε ότι σε ηλικία 65 ετών ο εγκέφαλος παρουσιάζει ικανοποιητική ικανότητα αφομοίωσης και μεγάλη ελαστικότητα, αρκεί να το επιθυμεί. O Νεύτωνας στα 45 του έγραψε το Principia αναπτύσσοντας την πρωτόγνωρη τότε θεωρία του «απειροστικού λογισμού». H τρίτη έκδοση του Principia θεωρείται κατά 500 χρόνια πιο εξελιγμένη επιστημονικά έναντι της πρώτης. Τότε, ο συγγραφέας της ήταν 84 ετών. O Αγγλος Pομσέλ υπήρξε φημισμένος μαθηματικός στα 30 του, καταξιωμένος φιλόσοφος στα 70 του και καταληψίας του αγγλικού κοινοβουλίου στα 89 του, πρωτοστατώντας στον αγώνα του πυρηνικού αφοπλισμού. O Einstein στα 35 του εργαζόταν ως υπάλληλος του Δήμου της Γενεύης. Μέσα σε πέντε χρόνια έγραψε τρία βιβλία, αλλάζοντας τους φυσικούς νόμους του πλανήτη, ενώ στα 65 του συμμετείχε ενεργά στο Πρόγραμμα Μανχάταν, υπεύθυνο για τον σχεδιασμό της πρώτης ατομικής βόμβας. Υπάρχουν πολλά παραδείγματα φερέλπιδων υπερηλίκων: Ανάμεσά τους ο γιατρός που ανακάλυψε την ινσουλίνη σε ηλικία 52 ετών, παίρνοντας εκδίκηση από την πάθηση που σκότωσε την πρώτη του παιδική αγάπη, αλλά και ο Fleming, που κατόρθωσε σε ηλικία 55 ετών να μετουσιώσει τη μούχλα σε φάρμακο, χαρίζοντας ζωή σε δισεκατομμύρια ανθρώπους. O αγιατολάχ Khomeini αναμόρφωσε το πολίτευμα της Περσίας στα 84. O δόγης της Βενετίας Dandolo διέταξε τους σταυροφόρους να καταλάβουν την Κωνσταντινούπολη στα 96 του, ενώ ο Mao κήρυξε την τρίτη του επανάσταση στα 75. Αλλά και ο Μωάμεθ ασχολήθηκε με τη θρησκεία στα 55, όταν χήρεψε από την πρώτη του γυναίκα. Ολοι τους αποτελούν δείγματα λειτουργικών εγκεφάλων, δίνοντας τη δυνατότητα δημιουργικής αναζήτησης και διανοητικής ενέργειας, που καλλιεργείται στα πρώιμα στάδια της ζωής και κορυφώνεται προς το τέλος.
Ο αρχηγός χαρακτηρίζεται από τη γέννηση της ιδέας και τη σταθερή προσήλωση σε αυτήν. Θεμελιώνει ιδεολογία, δημιουργεί προϋποθέσεις, βλέπει το «εμείς» χωρίς να θάβει το «εγώ».
H ηλικία συνοδεύεται από χρόνια νοσήματα φθοράς του σώματος και του πνεύματος. Το 1960 σε τηλεοπτικό debate ο Nixon δεν πριμοδοτήθηκε από τη γνωστή «σκηνική» του ικανότητα, με τον Kennedy να έχει καλύτερη τηλεοπτική παρουσία και να κερδίζει τις εκλογές δύο μήνες αργότερα. O εγκέφαλος του Nixon προδόθηκε από τα αναλγητικά της προηγούμενης νύχτας, λόγω κρίσης ουρικής αρθρίτιδας. O Eisenhower πέθανε από έμφραγμα. O Reagan, τον τελευταίο χρόνο της θητείας του, παρουσίαζε συμπτώματα άνοιας, τύπου Aλτσχάιμερ, ενώ ο σημερινός αντιπρόεδρος των HΠA, ο Cheney, με δύο βαριά εμφράγματα, έχει ένα μεταλλικό σωληνάκι (stent), που συντηρεί την κυκλοφορία της καρδιάς και την τροφοδοσία του εγκεφάλου του με αίμα. Τα φάρμακα αλλοιώνουν την απόδοση του ανθρώπινου εγκεφάλου, αφήνοντας το δικό τους αποτύπωμα. Αν και η περισσότερο διαδεδομένη φαρμακευτική ουσία που αλλάζει τις τύχες ανθρώπων και λαών είναι το αλκοόλ. Κύρια αιτία εδώ είναι ο χαρακτήρας, που δεν είναι ηλικιοεξαρτώμενος. H λειτουργική απόδοση περικλείεται στη ρήση «νους υγιής εν σώματι υγιεί». Αυτό προσωποποιεί ο ηγέτης. Χαρακτηριστικό γνώρισμά του η δυνατότητα σχηματισμού λειτουργικής ομάδας και η ικανότητα οραματισμού μιας ιδέας και μετατροπής της σε καθημερινό αγαθό (π.χ., Eρρίκος Nτινάν). Οσο νεότερος είναι ο ηγέτης, τόσο περισσότερο χρόνο και δύναμη έχει να πραγματοποιήσει και να βελτιώσει το όραμά του. O αρχηγός χαρακτηρίζεται από τη γέννηση της ιδέας και τη σταθερή προσήλωση σε αυτήν. Θεμελιώνει ιδεολογία, αναλύει τους σκοπούς της δράσης, δημιουργεί κατάλληλες προϋποθέσεις, βλέπει το «εμείς» χωρίς να θάβει το «εγώ». Mε θάρρος και υπομονή, αποφασιστικότητα και τόλμη, με εφόδια την ικανότητα επιδέξιων ελιγμών στρατηγικής, την προνοητικότητα, την ηθική παρουσία, τη σωματική και ψυχική υγεία. O σημερινός υποψήφιος των ρεπουμπλικάνων δεν επιθυμεί ούτε χειραψία με τον ενδόξως απερχόμενο νυν ρεπουμπλικάνο πρόεδρο. H ιστορία στο μαιευτήριο. Και η μοναδική μαμή του πλανήτη (η ανάγκη επιβίωσης των λαών) εμβρυουλκεί επιλέγοντας έναν χαρισματικά επικοινωνιακό μαύρο ή μια πάμπλουτη λευκή δικηγόρο, γόνο καθεστηκυίας τάξης, ή ένα redecorated πολιτικό απολίθωμα. Προσωπικότητα ή ηλικία; Και τα δύο, αλλά με αυτήν τη σειρά αξιολόγησης.
Δημοσιεύτηκε στο HOMME, τεύχος 60 – Ιούλιος 2008
—INFO Ο κ. Καραγιαννόπουλος είναι Καθηγητής Παθολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών.
Η ενίσχυση στοιχείων του χαρακτήρα, όπως η επιμονή και η ικανότητα συγκέντρωσης, είναι πολύ σημαντική για τα παιδιά
The Economist
Οι έφηβοι που αποφοίτησαν από ένα ειδικό γυμνάσιο του νότιου Μπρονξ το 1999 έγιναν πανεθνικά διάσημοι. Οι μαθητές, όλοι τους μαύροι ή λατινοαμερικανικής καταγωγής και ως επί το πλείστον από φτωχές οικογένειες, είχαν επιλεγεί τέσσερα χρόνια νωρίτερα για να συμμετάσχουν σε ένα πειραματικό πρόγραμμα που ονομαζόταν KIPP (Knowledge Is Power Program) και είχε στόχο να εξουδετερώσει το χάσμα επίδοσης ανάμεσα στους προνομιούχους και τους φτωχούς μαθητές. Η εμπειρία φάνηκε να πηγαίνει πολύ καλά: στις γενικές σχολικές εξετάσεις, οι μαθητές αυτοί κέρδισαν τους υψηλότερους βαθμούς από όλα τα σχολεία του Μπρονξ και είχαν την πέμπτη καλύτερη επίδοση σε όλη τη Νέα Υόρκη. Οι περισσότεροι κατάφεραν να γίνουν δεκτοί σε κορυφαία λύκεια, συχνά με πλήρη υποτροφία. Ολοι φαίνονταν προορισμένοι για το πανεπιστήμιο και για επιτυχίες στη ζωή, που θα αψηφούσαν τα συνήθη προγνωστικά.
Ωστόσο, έξι χρόνια μετά την αποφοίτησή τους από το λύκειο μόνο το ένα πέμπτο από τους νέους αυτούς είχε ολοκληρώσει τετράχρονες σπουδές στο κολέγιο. Οι περισσότεροι κατέληξαν να εγκαταλείψουν τις σπουδές τους, επαναβεβαιώνοντας την αυξανόμενη ταξική ανισότητα στα αμερικανικά πανεπιστημιακά campus. Οι διοργανωτές του ΚΙΡΡ απογοητεύτηκαν πολύ, ιδιαίτερα επειδή ένα πανεπιστημιακό πτυχίο ποτέ άλλοτε δεν ήταν τόσο πολύτιμο, δίνοντας τη δυνατότητα στους Αμερικανούς νέους να κερδίσουν κατά μέσον όρο 80% περισσότερα από τους αποφοίτους λυκείου. Γιατί, λοιπόν, δεν κατάφερε το ΚΙΡΡ να προετοιμάσει τους μαθητές για τις πανεπιστημιακές σπουδές;
Δεν αρκεί το τεστ IQ
Ο Πολ Ταφ, δημοσιογράφος και πρώην συντάκτης του New York Magazine, επιχειρεί να απαντήσει σε αυτό το ακανθώδες ερώτημα στο «Πώς επιτυγχάνουν τα παιδιά: Σθένος, περιέργεια και η κρυμμένη δύναμη του χαρακτήρα»», ένα φιλοδοξο και κομψά γραμμένο βιβλίο που τώρα κυκλοφόρησε και στη Βρετανία. Το πρόβλημα, γράφει, είναι ότι η ακαδημαϊκή επιτυχία θεωρείται πως είναι προϊόν των γνωσιακών ικανοτήτων – του είδους της ευφυΐας που μετριέται με τα τεστ IQ. Αυτή η άποψη έχει τροφοδοτήσει τη ζήτηση παιχνιδιών «νοητικής ανάπτυξης» και ένα κίνημα εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης που δίνει μεγάλη σημασία στους βαθμούς των εξετάσεων.
Ωστόσο, νέες έρευνες από οικονομολόγους, ψυχολόγους, νευρολόγους και εκπαιδευτικούς έχουν καταλήξει στο συμπέρασμα ότι οι δεξιότητες που δίνουν τη δυνατότητα σ’ έναν φοιτητή να τελειώσει κολέγιο και πανεπιστήμιο δεν έχουν τόσο να κάνουν με την εξυπνάδα όσο με πιο συνηθισμένα στοιχεία του χαρακτήρα, όπως η ικανότητα των παιδιών να συγκεντρώνονται και να συγκρατούν τις παρορμήσεις τους.
Οι σπουδαστές του ΚΙΡΡ που αποφοίτησαν από το κολέγιο δεν ήταν τα σχολικά αστέρια, αλλά οι επίμονοι και εργατικοί νεαροί, αυτοί που κατάφερναν να μην περισπώνται και ήταν αποφασισμένοι να πάνε μπροστά.
Ετσι, οι μη γνωσιακές δεξιότητες, όπως η επιμονή και η περιέργεια, είναι ισχυροί παράγοντες πρόβλεψης της μελλοντικής επιτυχίας. Από πού όμως έρχονται αυτά τα χαρακτηριστικά; Και πώς μπορούν να αναπτυχθούν; Αναζητώντας απαντήσεις, ο Πολ Ταφ εξετάζει πρώτα το πρόβλημα σε νευρολογικό επίπεδο. Μπορεί ιατρικά να εξηγηθεί γιατί τα παιδιά που μεγαλώνουν σε στερητικό, δυσλειτουργικό περιβάλλον έχουν σε γενικές γραμμές μεγαλύτερη δυσκολία να συγκεντρωθούν, να προσηλωθούν στις εργασίες τους και να ανακάμψουν από απογοητεύσεις. Το τμήμα του εγκεφάλου που επηρεάζεται περισσότερο από το πρώιμο στρες είναι ο προμετωπιαίος φλοιός, ο οποίος επιτελεί κρίσιμο ρόλο στον έλεγχο των σκέψεων και στη ρύθμιση της συμπεριφοράς. Οταν αυτή η περιοχή υποστεί βλάβη –όπως συμβαίνει συχνά σε παιδιά που ζουν μέσα στις πιέσεις της φτώχειας– είναι πιο δύσκολο να συγκρατηθούν τα αντιπαραγωγικά ένστικτα.
Η επιστήμη επισημαίνει το πρόβλημα, αλλά δείχνει και τρόπους να ξεπεραστεί. Μελέτες δείχνουν ότι η έγκαιρη προσπάθεια από γονείς ή κηδεμόνες των παιδιών τα βοηθάει να αντισταθμίσουν τη βιοχημική επίδραση του στρες. Και οι εκπαιδευτικοί μπορούν να προωθήσουν τη συγκέντρωση και τον αυτοέλεγχο. «Ο προμετωπιαίος φλοιός ανταποκρίνεται καλύτερα στην παρέμβαση από άλλα τμήματα του εγκεφάλου», γράφει ο Πολ Ταφ. Παραμένει ευεπηρέαστος μέχρι και τα πρώτα χρόνια της ενηλικίωσης.
Τα σχολεία έχουν την εμπειρία της επιδίωξης καλύτερων βαθμών στις εξετάσεις. Είναι όμως πολύ πιο δύσκολη η ανεύρεση τρόπων για να βοηθήσουν τα νεαρά παιδιά να αναπτύξουν το σθένος τους (αυτό που ο συγγραφέας αποκαλεί «grit», την παθιασμένη αφοσίωση σε κάποιο στόχο). Οι ψυχολογικές παρεμβάσεις είναι πιο περίπλοκες και λεπτές από τη διδασκαλία των μαθηματικών, και ένα από τα προβλήματα στα αμερικανικά σχολεία είναι η έλλειψη καλών δασκάλων. Ο συγγραφέας ρίχνει φως σε μερικές αξιόλογες προσπάθειες ενίσχυσης αυτών των μη γνωστικών δεξιοτήτων – όπως η δουλειά ενός νεαρού δάσκαλου σκακιού στο Μπρούκλιν, ο οποίος μετατρέπει «αδιάφορους» μαθητές από φτωχές οικογένειες σε πρωταθλητές στο σκάκι, διδάσκοντάς τους νέους τρόπους να λύνουν προβλήματα και να ξεπερνούν τις αποτυχίες. Στο Σικάγο, το πρόγραμμα OneGoal, που ξεκίνησε το 2009, προετοιμάζει μαθητές γυμνασίου για το κολέγιο δίνοντας έμφαση στη σύνδεση ανάμεσα στη σκληρή δουλειά και τη «μοίρα». Και τα σχολεία όπου δρα το πρόγραμμα ΚΙΡΡ πειραματίζονται τώρα με κάτι που αποκαλείται «αναφορά χαρακτήρα», σχεδιασμένη για να δείχνει στους μαθητές ότι οι ικανότητες αυτές μπορούν να βελτιωθούν με τον καιρό.
Το καλό σχολείο παραμένει το πιο ισχυρό διαθέσιμο εργαλείο εναντίον της φτώχειας. Επειτα από δεκαετίες αποτυχημένων προσπαθειών για τη βελτίωση της ζωής φτωχών μαθητών, ο Πολ Ταφ έγραψε ένα διορατικό και προκλητικό βιβλίο για το είδος δουλειάς που πρέπει να γίνει ώστε να αλλάξουν τα πράγματα προς το καλύτερο.
Μπορεί να μην χρειάζεται απαραιτήτως ειδικό μαχαιροπίρουνο για το ψάρι ή το τυρί, όμως η βασική δομή του savoir faire και του savoir vivre (το οποίο μας υπενθύμισε η πασχαλινή διαφήμιση του Jumbo, με τον “δάσκαλο” του είδους, Πέτρο Ζαμπούνη) το πρωτόκολλο, η εθιμοτυπία ή etiquette ήταν πάντα “για το καλό μας” ή πάντως για το καλό όσων ήταν ισχυροί σε κάθε εποχή στο βαθύ αμαρτωλό παρελθόν μας.
Η άρχουσα τάξη καθιέρωσε μια σειρά από κανόνες (βλ. savoir vivre) όχι μόνον για να ξεχωρίζει σε κύρος, αλλά και για να διασώζεται από τις αρρώστιες, από ατυχήματα και από εχθρούς, ακόμα κι αν έχει λησμονήσει ακόμα και η ίδια πώς ξεκίνησαν τα διάφορα πρωτόκολλα. Πολλά από αυτά πέρασαν και στη φτωχολογιά, που με τη σειρά της ανέπτυξε παροιμίες, έθιμα και δικά της πρωτόκολλα για την προστασία της όχι μόνον από αρρώστιες, αλλά και από τους ισχυρούς. Όμως, για να μην απλωθούμε στον αχανή διεπιστημονικό κόσμο εξελικτικής συμπεριφοράς, βιολογίας, κοινωνιολογίας και πολιτικών επιστημών, ας επικεντρωθούμε στα πρωτόκολλα υγιεινής και ασφάλειας.
Το να τεμαχίζει κάποιος την τροφή του για παράδειγμα σε μικρά κομμάτια, δεν αποσκοπούσε αποκλειστικά στο να αποτρέπεται το αντιαισθητικό θέαμα μιας τεράστιας μπουκιάς, που δεν μπορεί να μασήσει κανείς με κλειστό στόμα, αλλά στο να μην στραβοκαταπιεί και πνιγεί. Η χειραψία, όπως ίσως ήδη πολλοί γνωρίζουν, ήταν ένδειξη ότι δεν μεταφέρεις όπλο και προσέρχεσαι κάπου φιλικά. Ο άνθρωπος πρότεινε μάλιστα το δεξί χέρι (καθώς οι αριστερόχειρες ήταν πάντα μειοψηφία), γιατί αυτό ήταν το δυνατό. Έπρεπε δηλαδή όχι μόνον να δείχνει ότι δεν κρατούσε μαχαίρι ή ότι το χέρι δεν ήταν σφιγμένο σε γροθιά, αλλά και ότι “παρέδιδε” στον συνομιλητή του το πιο ισχυρό του χέρι.
Όταν στρώνεται τραπέζι, το μαχαίρι είναι πάντα δεξιά για να κόβει κάποιος με το δυνατό χέρι, αλλά το κουτάλι μπαίνει πάντα ακόμα πιο δεξιά, δηλαδή ανάμεσα στους δύο συνδαιτυμόνες. Επίσης η κόψη του μαχαιριού δεν πρέπει ποτέ να είναι στραμμένη προς τον συνδαιτυμόνα. Όμως, και το μαχαιροπίρουνο καθαυτό (που δεν λέγεται τυχαία silverware από τους αγγλόφωνους, αφού ξεκίνησε από τα πλούσια σπίτια) στην υγιεινή αποσκοπούσε και όχι στον καθωσπρεπισμό, όπως και οι πορσελάνες.
Τα μέταλλα θεωρούνταν αφ’ ενός μικροβιοκτόνα, αφ΄ ετέρου πλένονταν πιο εύκολα. Οι πορσελάνες επίσης καθαρίζονταν πιο σωστά σε σύγκριση με τα φτηνά πήλινα και με διόλου ομαλή επιφάνεια πιατικά των φτωχών. Τα κουτάλια καθιερώθηκαν επίσης από τους ισχυρούς, δηλαδή τους άνδρες εν προκειμένω, που δεν ήθελαν να γεμίζουν τα μούσια και τα μουστάκια τους με αποφάγια, οπότε ήδη από το 1800 π.Χ. καθιέρωσαν το κοχύλι ως κουτάλι. Η πετσέτα στο τραπέζι δεν πρέπει να διπλώνεται μετά το φαγητό, γιατί πρέπει να φαίνεται ότι είναι χρησιμοποιημένη, ώστε να πλένεται. Το γάντι έπαιζε κι αυτό προστατευτικό ρόλο ως προς τα μικρόβια, αλλά και για να επιτείνει την κοινωνική αποστασιοποίηση.
ΑΛΑΜΠΡΑ: Θ Αιγάλεω – Δωδεκανήσου & Μ. Μπότσαρη, 1961 – 1969, γκρεμίστηκε και έγινε πολυκατοικία
ΑΛΕΞ: ΧΘ Αιγάλεω – Θηβών 39 & Γκύζη, 1962 – 1973, θέσεις 1200 με εξώστη, άνοιγε στα πλάγια, έγινε σούπερ μάρκετ Σκλαβενίτης
ΑΝΤΑΜΣ: ΧΘ Αιγάλεω – Ιερά Οδός 197 & Ατταλείας, 1967 – 2005, θέσεις 750 με εξώστη, άνοιγε στα πλάγια, το 1998 χωρίστηκε σε αίθουσες 1,2, έγινε κτήριο με γραφεία
ΑΣΤΡΟΝ: ΧΘ Αιγάλεω – Μ. Μπότσαρη 52 & Ατταλείας, 1962 – 1985, θέσεις 1000 με εξώστη, χτίστηκε στη θέση του θερινού σινεμά ΣΟΝΟΡΑ, μετά έγινε πρατήριο οπωρολαχανικών και έγινε σούπερ μάρκετ ΑΒ
ΑΣΤΗΡ: Θ Αιγάλεω – Λιούμη, Ζωσιμάδων & Διγενή Ακρίτα, (πρώην 28ης Οκτωβρίου 30), 1963 – 1975, θέσεις 700, γκρεμίστηκε και έγινε πολυκατοικία
ΑΤΛΑΣ: Χ Αιγάλεω – Μυριόφυτου 55 & Κουντουριώτου 40, κάτω απο το ΒΥΖΑΝΤΙΟΝ, 1967 – 1993, θέσεις 200, μετά έγινε sex cinema, μετά έγινε ΒΥΖΑΝΤΙΟΝ 2, έγινε θέατρο, ιδρυτής και ιδιοκτητής Χρυσόστομος Κιτσιανός, ξαναλειτουργεί ως σινεμα και θέατρο με την ονομασία Λάμπρος Κωνσταντάρας, Ρένα Βλαχοπούλου με θέσεις 151, με ιδοκτησία Εύαγγελος & Χριστόδουλος Κιτσιανός, γιοί του ιδρυτή
ΑΤΤΙΚΟΝ: Θ Αιγάλεω – Περικλέους 37, 1968 – 1971, θέσεις 500, γκρεμίστηκε και έγινε πολυκατοικία
ΑΦΡΟΔΙΤΗ: Χ Αιγάλεω – Ιερά Οδός 240, Πλ. Εσταυρωμένου, 1963 – 1979, θέσεις 1106 με εξώστη, έγινε μουσικός οίκος από την Ιερά οδό, η αίθουσα από τη πλατεία Εσταυρωμένου έγινε σούπερ μάρκετ Μαρινόπουλος
ΒΕΡΑ: ΧΘ Αιγάλεω – Θηβών 24 & Περικλέους, 1955 – 1983, θέσεις 1000 με εξώστη, άνοιγε από πλάγια, το τελευταίο καιρό ήταν sex cinema, μετά έγινε σούπερ μάρκετ, παραμένει κλειστό και παρατημένο το τελευταίο καιρό
ΒΥΖΑΝΤΙΟΝ: Χ Αιγάλεω – Κουντουριώτου 40, 1966 – 2000, θέσεις 621,ιδρυτής και ιδιοκτητής Χρυσόστομος Κιτσιανός, μετά έγινε θέατρο Ρένα Βλαχοπούλου, τέλος του 2014 ξαναλειτουργεί ως σινεμα και θέατρο με την ονομασία Λάμπρος Κωνσταντάρας, Ρένα Βλαχοπούλου με θέσεις 406, με ιδοκτησία Εύαγγελος & Χριστόδουλος Κιτσιανός, γιοί του ιδρυτή
ΕΡΜΗΣ: Θ Αιγάλεω – Ιερά Οδός 306 & Μυστρά, 1958 – 1973, θέσεις 1600, μετά έγινε αναψυκτήριο, μετά έγινε είδη υγιεινής, το 2008 γκρεμίστηκε και έγινε σχολικό συγκρότημα
ΗΡΑΙΟΝ: Χ Αιγάλεω – Ιερά Οδός & Μοσχονησίων 4, 1946 – 1988, θέσεις 700, έγινε αίθουσα ψυχαγωγίας (ΧΕΙΜΕΡΙΝΟΣ – ΚΑΛΟΚΑΙΡΙΝΟΣ)
ΙΩΑΝΝΑ: Θ Αιγάλεω – Θηβών 71 & Κουντουριώτου, (πρώην Βασ. Γεωργίου Β), θερινό ξεκίνησε το 1966, το 1970 μετατράπηκε σε μεικτό στον πρώτο όροφο, θέσεις 510, έκλεισε το 1988, τέλος έγινε κτήριο με καταστήματα
ΝΤΑΛΙΑ: ΧΘ Αιγάλεω – Ιερά Οδός 234 & Ελλησπόντου, 1950 – 1994, θέσεις 700, το θερινό στη ταράτσα, έγινε είναι κατάστημα με ηλεκτρικά είδη
ΣΟΝΟΡΑ: Χ Αιγάλεω – Κουντουριώτου, ξεκίνησε το 1952, στη θέση του χτίστηκε το ΑΣΤΡΟΝ
ΤΙΤΑΝ: Θ Αιγάλεω – Ιερά οδός 233, (πρώην πυριτηδοπείο) ξεκίνησε προπολεμικά, επαναλειτούργησε το 1947 – 1988, θέσεις 950, είναι παρατημένο με προοπτική να ανακαινιστεί
Μελωδίες γιορτινές, παιδικές μυθοπλασίες, αρώματα από κουζίνες νοικοκυριών, φωτιές, κουδούνες, τυχερά παιχνίδια, αγιοβασιλιάτικα καραβάκια και χριστουγεννιάτικα δέντρα, μεταμφιέσεις και καλικάντζαροι, δίνουν αυτές τις ημέρες το δικό τους ξεχωριστό χρώμα σε όλες τις περιοχές αλλά ακόμη και τις πιο μικρές εστίες της ελληνικής επικράτειας. Όλοι προετοιμάζονται για τη γέννηση του Χριστού, τα ρεβενιόν έχουν την τιμητική τους ενώ οι οικογένειες και οι παρέες μεγαλώνουν και οι δρόμοι και οι πλατείες φωτίζονται και πλημμυρίζουν από κόσμο.Κάθε περιοχή έχει αυτές τις ημέρες τα δικά της ξεχωριστά έθιμα. Στην Ήπειρο πέρα από τα καθιερωμένα υπάρχουν και μερικά έθιμα που έχουν αρχίσει να φθείρονται με το πέρασμα των χρόνων. Ας δούμε μερικά από αυτά: Tα καρύδια Τα καρύδια είναι ένα παραδοσιακό ομαδικό παιχνίδι που παίζουν τα παιδιά. Οι κανόνες του παιχνιδιού έχουν ως εξής: Κάποιο παιδί χαράζει στο χώμα μια ευθεία γραμμή. Πάνω σ’ αυτή, κάθε παίκτης βάζει κι από ένα καρύδι στη σειρά. Μετά, ο κάθε παίκτης με τη σειρά του και από κάθετη απόσταση ενός με δύο μέτρα από τη γραμμή των καρυδιών, σημαδεύει σκυφτός, και με το μεγαλύτερο και το πιο στρογγυλό καρύδι του, κάποιο άλλο καρύδι. Όποιο καρύδι πετύχει και το βγάλει έξω από τη γραμμή το κερδίζει και δοκιμάζει ξανά σημαδεύοντας κάποιο άλλο καρύδι. Αν αστοχήσει, συνεχίζει ο επόμενος παίκτης. Το παιχνίδι συνεχίζεται μέχρι να βγουν από τη γραμμή όλα τα καρύδια.
Tο αναμμένο πουρνάρι
Όταν γεννήθηκε ο Χριστός και πήγαν, οι βοσκοί να προσκυνήσουν, ήταν νύχτα σκοτεινή. Βρήκαν κάπου ένα ξερό πουρνάρι κι έκοψαν τα κλαδιά του. Πήρε ο καθένας από ένα κλαδί στο χέρι, του έβαλε φωτιά και γέμισε το σκοτεινό βουνό χαρούμενες φωτιές και τριξίματα και κρότους. Από τότε, λοιπόν, στα χωριά της Άρτας, όποιος πάει στο σπίτι του γείτονα, για να πει τα χρόνια πολλά, καθώς και όλα τα παιδιά τα παντρεμένα, που θα πάνε στο πατρικό τους, για να φιλήσουν το χέρι του πατέρα και της μάνας τους, να κρατούν ένα κλαρί πουρνάρι, ή ό,τι άλλο δεντρικό που καίει τρίζοντας. Στο δρόμο το ανάβουν και το πηγαίνουν έτσι αναμμένο στο πατρικό τους σπίτι και γεμίζουν χαρούμενες φωτιές και κρότους τα σκοτεινά δρομάκια του χωριού.
Ακόμη και στα Γιάννενα το ίδιο κάνουν. Μόνο που εκεί δεν κρατούν ολόκληρο το κλαρί το πουρνάρι αναμμένο στο χέρι τους – είναι μεγάλη πολιτεία τα Γιάννενα – αλλά κρατούν στη χούφτα τους μια χεριά δαφνόφυλλα και πουρναρόφυλλα, που τα πετούν στο τζάκι, μόλις μπούνε και καλημερίζουν. Κι όταν τα φύλλα τα ξερά πιάσουν φωτιά κι αρχίσουν να τρίζουν και να πετάνε σπίθες, εύχονται: «Αρνιά, κατσίκια, νύφες και γαμπρούς!» Αυτή είναι η καλύτερη ευχή για κάθε νοικοκύρη. Να προκόβουν τα κοπάδια του, να πληθαίνει η φαμελιά του, να μεγαλώνουν τα κορίτσια και τα παλικάρια του, να του φέρνουν στο σπίτι νύφες και γαμπρούς, να του δώσουν εγγόνια που δε θ’ αφήσουν τ’ όνομα το πατρικό να σβήσει.
Σε άλλες περιοχής της Ελλάδας αναβιώνουν τα εξής έθιμα:
ΘΕΣΣΑΛΙΑ Το τάισμα της βρύσης Οι κοπέλες, τα χαράματα των Χριστουγέννων, αλλού την παραμονή της Πρωτοχρονιάς, πηγαίνουν στην πιο κοντινή βρύση “για να κλέψουν το άκραντο νερό” (άκραντο, δηλαδή αμίλητο, γιατί δε βγάζουν λέξη σ’ όλη τη διαδρομή). Αλείφουν τις βρύσες του χωριού με βούτυρο και μέλι, με την ευχή όπως τρέχει το νερό να τρέχει και η προκοπή στο σπίτι τον καινούργιο χρόνο και γλυκιά να είναι και η ζωή τους. Για να έχουν καλή σοδειά, όταν φτάνουν εκεί, την “ταΐζουν”, με διάφορες λιχουδιές, όπως βούτυρο, ψωμί, τυρί, όσπρια ή κλαδί ελιάς. Όποια θα πήγαινε πρώτη στη βρύση, αυτή θα ήταν και η πιο τυχερή ολόκληρο το χρόνο. Έπειτα ρίχνουν στη στάμνα ένα βατόφυλλο και τρία χαλίκια, “κλέβουν νερό” και γυρίζουν στα σπίτια τους πάλι αμίλητες μέχρι να πιούνε όλοι από το άκραντο νερό. Με το ίδιο νερό ραντίζουν και τις τέσσερις γωνίες του σπιτιού, ενώ σκορπούν στο σπίτι και τα τρία χαλίκια.
Το Πάντρεμα της φωτιάς Την παραμονή των Χριστουγέννων σε πολλά μέρη της Ελλάδας “παντρεύουν”, τη φωτιά. Παίρνουν ένα ξύλο με θηλυκό όνομα και ένα με αρσενικό όνομα, συνήθως από αγκαθωτά δέντρα. Τα αγκαθωτά δέντρα, κατά τη λαϊκή αντίληψη, απομακρύνουν τα δαιμονικά όντα, όπως τους καλικάντζαρους. Στη Θεσσαλία, επιστρέφοντας από την εκκλησία στο σπίτι, τα κορίτσια βάζουν παραδίπλα στο αναμμένο τζάκι κλωνάρια κέδρου που τα ξεδιαλέγουν, ενώ τα αγόρια τοποθετούν κλαδιά από αγριοκερασιά. Τα μικρά αυτά κλάδιά δέντρων αντιπροσωπεύουν τις προσωπικές τους επιθυμίες για την πραγματοποίηση μιας όμορφης ζωής. Φροντίζουν μάλιστα τα κλαδιά αυτά να είναι λυγερά και παρακολουθούν με ενδιαφέρον ποιο κλωνάρι θα καεί πρώτο, καθώς λένε πως αυτό είναι καλό σημάδι για το κορίτσι ή το αγόρι, αντίστοιχα, και συγκεκριμένα πως θα είναι αυτό που θα παντρευτεί πρώτο.
“Έλα, έχουμε γουρουνοχαρά” Η προετοιμασία για το σφάξιμο του γουρουνιού γινόταν με εξαιρετική φροντίδα, ενώ επακολουθούσε γλέντι μέχρι τα ξημερώματα, για να επαναληφθεί η ίδια διαδικασία την επόμενη και τη μεθεπόμενη μέρα. Τρεις-τέσσερις συγγενικές οικογένειες καθόριζαν με τη σειρά ποια ημέρα θα έσφαζε το γουρούνι της. Για κάθε σφαγή μεγάλου γουρουνιού απαιτούνταν 5-6 άνδρες, εκτός των παιδιών, που είχαν ηλικία πολλές φορές 20-25 ετών. Επειδή όμως η όλη εργασία είχε ως επακόλουθο το γλέντι και τη χαρά, γι’ αυτό και η ημέρα αυτή καθιερώθηκε ως “γουρουνοχαρά ή γρουνουχαρά”.
Τα Πρωτοχρονιάτικα Μπαμπαλιούρια Οι γιορτές της Πρωτοχρονιάς ξεκινούν παραδοσιακά στη Λάρισα από την παραμονή, όπου τα παιδιά βγαίνουν στους δρόμους τραγουδώντας τα Αγιοβασιλιάτικα κάλαντα και φωνάζοντας “Σουρβάσο”. Την ημέρα της Πρωτοχρονιάς αναβιώνουν τα “Μπαμπαλιούρια”, είναι ένα Πρωτοχρονιάτικο έθιμο, που έχει τις ρίζες του στη Διονυσιακή λατρεία. Η στολή των Μπαμπαλιούρηδων, αποτελείται από το “σαλβάρι”, ένα μάλλινο άσπρο παντελόνι, το οποίο στερεώνουν στη μέση με μια μάλλινη άσπρη ζώνη. Το πουκάμισο που φορούν από πάνω είναι συνήθως άσπρο με φαρδιά μανίκια σαν εκείνο των τσολιάδων. Στα πόδια φορούν άσπρες καλτσοδέτες και τσαρούχια. Στη μέση φορούν ένα χοντρό μάλλινο ύφασμα, διπλωμένο πολλές φορές, όπου επάνω δένουν τα μεγάλα και βαριά κουδούνια. Στο κεφάλι φορούν ειδική μάσκα, από προβιά ζώου, τη λεγόμενη “φουλίνα”. Η μάσκα αυτή είναι άσπρη ή μαύρη και έχει τρία ανοίγματα, δύο στα μάτια και ένα στο στόμα. Στα χέρια κρατούν ένα ξύλινο κυρτό σπαθί που συμπληρώνει τη φορεσιά του κάθε “Μπαμπαλιούρη”.
Έτοιμα πλέον τα “Μπαμπαλιούρια” περιμένουν να τελειώσει η Θεία Λειτουργία για να ξεχυθούν στους δρόμους. Μαζί τους είναι πάντα ο “αδελφογύρτης” ο οποίος κρατάει έναν κουμπαρά και μαζεύει τα χρήματα που προσφέρει ο κόσμος. Πριν ακόμη τελειώσει η Πρωτοχρονιάτικη Θεία Λειτουργία οι “Μπαμπαλιούρηδες” έχουν πάρει θέση έξω από τις τρεις ενορίες του χωριού.
Βγαίνοντας ο κόσμος από την εκκλησία τους συναντά και αιφνιδιάζεται αφού περνούν το σπαθί στη μέση τους και δεν αφήνουν κανέναν να περάσει αν δεν βάλει χρήματα επάνω σ’ αυτό. Μόλις βάλουν τα χρήματα τα παίρνει ο αδελφογύρτης και τους εύχεται Καλή Χρονιά. Μετά τις εκκλησίες τα “Μπαμπαλιούρια” πηγαίνουν στην πλατεία, και με το δυνατό θόρυβο που προκαλούν τα κουδούνια τους, τραβούν την προσοχή των ντόπιων και ξένων επισκεπτών. Φεύγοντας από εκεί, περνούν από τα καφενεία και τις καφετέριες του χωριού και έπειτα ξεχύνονται στους δρόμους μέχρι αργά το βράδυ. Αυτό το έθιμο έχει σαν σκοπό να διώξει τα κακά πνεύματα, και να είναι ήσυχη και χαρούμενη η καινούρια χρονιά.
ΜAΚΕΔΟΝΙΑ Το Χριστόξυλο Στα χωριά της βόρειας Ελλάδας, από τις παραμονές των εορτών ο νοικοκύρης ψάχνει στα χωράφια και διαλέγει το πιο όμορφο, το πιο γερό, το πιο χοντρό ξύλο από πεύκο ή ελιά και το πάει σπίτι του. Αυτό ονομάζεται Χριστόξυλο και είναι το ξύλο που θα καίει για όλο το δωδεκαήμερο των εορτών, από τα Χριστούγεννα μέχρι και τα Φώτα, στο τζάκι του σπιτιού. Η στάχτη των ξύλων αυτών προφύλασσε το σπίτι και τα χωράφια από κάθε κακό.
Πριν ο νοικοκύρης φέρει το Χριστόξυλο, κάθε νοικοκυρά φροντίζει να έχει καθαρίσει το σπίτι και με ιδιαίτερη προσοχή το τζάκι , ώστε να μη μείνει ούτε ίχνος από την παλιά στάχτη. Καθαρίζουν ακόμη και την καπνοδόχο, για να μή βρίσκουν πατήματα να κατέβουν οι καλικάντζαροι, τα κακά δαιμόνια, όπως λένε στα παραδοσιακά χριστουγεννιάτικα παραμύθια. Το βράδυ της παραμονής των Χριστουγέννων , όταν όλη η οικογένεια θα είναι μαζεμένη γύρω από το τζάκι , ο νοικοκύρης του σπιτιού ανάβει την καινούρια φωτιά και μπαίνει στην εστία το Χριστόξυλο. Σύμφωνα με τις παραδόσεις του λαού, καθώς καίγεται το Χριστόξυλο, ζεσταίνεται ο Χριστός στη φάτνη Του. Σε κάθε σπιτικό, οι νοικοκυραίοι προσπαθούν το Χριστόξυλο να καίει μέχρι τα Φώτα.
Το έθιμο της Καμήλας Κάθε χρόνο, την παραμονή της Πρωτοχρονιάς τα μέλη του πολιτιστικού συλλόγου ‘Καβακλή’ των Κουφαλίων Θεσσαλονίκης ξεχύνονται στους δρόμους της πόλης. Δεν λένε όμως τα κάλαντα, αλλά μεταμφιέζονται σε καμήλες και φωνάζουν δυνατά διάφορα συνθήματα. Σκοπός τους είναι να παραπλανήσουν τους στρατιώτες του Ηρώδη που ψάχνουν να βρουν το νεογέννητο Ιησού, ώστε να μην μπορέσουν να τον σκοτώσουν.
Οι παραδοσιακές φουφούδες Με παραδοσιακές φουφούδες και την επίσκεψη του Καππαδόκη Αη Βασίλη γιορτάζονται τα Χριστούγεννα στην πόλη της Καβάλας.Το εμπορικό κέντρο της πόλης την παραμονή των Χριστουγέννων θυμίζει μια μεγάλη ψησταριά. Στους περισσότερους πεζόδρομους, αλλά και στα πεζοδρόμια, οι έμποροι στήνουν υπαίθριες ψησταριές, τις λεγόμενες φουφούδες και προσφέρουν σε όλους τους περαστικούς ψητά κρέατα και ντόπιο κόκκινο κρασί.
Οι παραδοσιακές φουφούδες στήνονται ξανά την παραμονή της Πρωτοχρονιάς, αυτή τη φορά σε μεγαλύτερη έκταση και από νωρίς το μεσημέρι στήνεται μεγάλη γιορτή με άφθονο κρασί ορχήστρες και υπαίθριες ψησταριές για την υποδοχή του νέου χρόνου πολύ πριν από τα μεσάνυχτα.
Από την παραμονή των Χριστουγέννων ένα ακόμη έθιμο αναβιώνει στην πόλη και συγκεκριμένα στην περιοχή της Νέας Καρβάλης. Πρόκειται για την επίσκεψη του Καππαδόκη Άη Βασίλη που ολοκλήρωσε το μεγάλο του ταξίδι από την Καισάρεια φθάνοντας στο λαογραφικό χωριό «Ακόντισμα», όπου θα παραμείνει μέχρι την τελευταία μέρα του έτους.
Οι Μωμόγεροι Στα χωριά Πλατανιά και Σιταγροί του Νομού Δράμας συναντάμε το έθιμο των Μωμόγερων, το οποίο προέρχεται από του Πόντιους πρόσφυγες. Η ονομασία του εθίμου προέρχεται από τις λέξεις μίμος ή μώμος και γέρος και συνδέεται με τις μιμητικές κινήσεις των πρωταγωνιστών. Αυτοί, φορώντας τομάρια ζώων – λύκων, τράγων ή άλλων – ή ντυμένοι με στολές ανθρώπων οπλισμένων με σπαθιά, έχουν τη μορφή γεροντικών προσώπων. Οι Μωμόγεροι, εμφανίζονται καθ’ όλη τη διάρκεια του δωδεκαημέρου των εορτών, και προσδοκώντας τύχη για τη νέα χρονιά, γυρίζουν σε παρέες στους δρόμους των χωριών και τραγουδούν τα κάλαντα ή άλλους ευχετικούς στίχους. Όταν δύο παρέες συναντηθούν, κάνουν ψευτοπόλεμο μεταξύ τους, ώσπου η μία ομάδα να νικήσει και η άλλη να δηλώσει υποταγή. Παραλλαγές του ίδιου εθίμου, συναντώνται σε χωριά της Κοζάνης και της Καστοριάς, με την ονομασία Ραγκουτσάρια.
Οι κλαδαριές Οι κλαδαριές στην περιοχή του Βοΐου εντάσσονται στα έθιμα του δωδεκαημέρου, όπως αποκαλείται το διάστημα από τα Χριστούγεννα και μετά. Η προετοιμασία για το έθιμο όμως, ξεκινά ήδη από τον Οκτώβριο. Συγκεκριμένα, την επόμενη του Αγίου Δημητρίου, στις 27 Οκτωβρίου, τα παιδιά και οι έφηβοι τρέχουν στα χωράφια και τις βουνοπλαγιές και μαζεύουν κλαδιά και ξερά χόρτα για την κλαδαριά. Ψάχνουν κυρίως κλαδιά κέδρου που έχουν ένα ιδιαίτερο άρωμα. Τα κλαδιά αποθηκεύονται σε μέρος ξηρό και παραμένουν εκεί για να ξεραθούν εντελώς και να μην έχουν υγρασία. Στις 23 Δεκεμβρίου, η ετοιμασία ξεκινά ήδη από το μεσημέρι. Τα κλαδιά στοιβάζονται στον ανοιχτό χώρο όπου θα τελεστεί το έθιμο και δημιουργούν ένα τεράστιο σωρό. Ο σωρός ανάβει το βράδυ, από τα χέρια του γηραιότερου κατοίκου του χωριού. Τότε, οι κάτοικοι πιάνουν το χορό γύρω από την πυρά. Σε κάποια μέρη περιφέρονται γύρω από την πυρά και οι κωδωνοφόροι, άνδρες που κρεμούν κουδούνια και δίνουν στην όλη τελετή ένα χαρακτήρα αρχαιοελληνικού διονυσιακού δρώμενου. Το άρωμα των κέδρων και η όλη ατμόσφαιρα δημιουργούν πράγματι μια ιδιαίτερη ατμόσφαιρα. Σε κάποια μέρη του Βοΐου, η κλαδαριά ανάβει τις Απόκριες και συγκεκριμένα, την Κυριακή της Τυρινής
Στην Φλώρινα, οι κάτοικοι υποδέχονται τη γέννηση του Χριστού ανάβοντας μεγάλες φωτιές στις 12 τα μεσάνυχτα, που συμβολίζουν τη φωτιά που άναψαν οι ποιμένες της Βηθλεέμ για να ζεσταθεί ο νεογέννητος Χριστός. Φωτιές ανάβουν επίσης και το βράδυ της Πρωτοχρονιάς.
Κόλιντα Μπάμπο Στην Πέλλα αναβιώνει το έθιμο της «Κόλιντα Μπάμπο» που έχει σχέση με τη σφαγή του Ηρώδη. Οι κάτοικοι της περιοχής ανάβουν το βράδυ φωτιές φωνάζοντας «κόλιντα μπάμπο» δηλαδή «σφάζουν γιαγιά». Σύμφωνα με το έθιμο οι φωτιές ανάβουν για να μάθουν οι άνθρωποι για τη σφαγή και να προφυλαχτούν.
Το σπόρδισμα των φύλλων Στη Θάσο, έως σήμερα, οι οικογένειες κρατούν ένα πολύ παλιό έθιμο είναι το σπόρδισμα των φύλλων και γίνεται ως εξής: Κάθονται όλοι γύρω από το αναμμένο τζάκι, τραβούν την ανθρακιά προς τα έξω και ρίχνουν γύρω στ’ αναμμένα κάρβουνα, φύλλα ελιάς, βάζοντας στο νου τους από μια ευχή, χωρίς όμως να την πουν στους άλλους. Όποιου το φύλλο γυρίσει περισσότερο, εκείνου θα πραγματοποιηθεί και η ευχή του.
ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ Tο σπάσιμο του ροδιού Το πρωί της Πρωτοχρονιάς, η οικογένεια πηγαίνει στην εκκλησία και ο νοικοκύρης κρατάει στην τσέπη του ένα ρόδι, για να το λειτουργήσει. Γυρνώντας σπίτι, πρέπει να χτυπήσει το κουδούνι της εξώπορτας -δεν κάνει να ανοίξει ο ίδιος με το κλειδί του- και έτσι να είναι ο πρώτος που θα μπει στο σπίτι για να κάνει το καλό ποδαρικό, με το ρόδι στο χέρι. Μπαίνοντας μέσα, με το δεξί, σπάει το ρόδι πίσω από την εξώπορτα, το ρίχνει δηλαδή κάτω με δύναμη για να σπάσει και να πεταχτούν οι ρώγες του παντού και ταυτόχρονα λέει: “με υγεία, ευτυχία και χαρά το νέο έτος κι όσες ρώγες έχει το ρόδι, τόσες λίρες να έχει η τσέπη μας όλη τη χρονιά”. Τα παιδιά μαζεμένα γύρω-γύρω κοιτάζουν οι ρώγες αν είναι τραγανές και κατακόκκινες. Όσο γερές κι όμορφες είναι οι ρώγες, τόσο χαρούμενες κι ευλογημένες θα είναι οι μέρες που φέρνει μαζί του ο νέος χρόνος.
Το κυνήγι τα Χριστούγεννα στα χωριά Μάνης Κατά τη διάρκεια της σαρακοστής τα περισσότερα παιδιά βγαίνανε κυνήγι. Τα βράδια, όταν το σούρουπο έπεφτε για καλά και το κρύο άρχιζε να τσούζει, παίρνανε το “φακό” με καινούργια “πλάκα” και γυρίζανε στα χαλάσματα και στα σπήλια κοντά στο χωριό. Στόχος τους οι γουργουγιάννηδες, τα μικρά πουλάκια που κούρνιαζαν εκεί. Τα θαμπώνανε με το φακό και τα πιάνανε. Αν ήταν πολύ ψηλά, τα χτυπούσανε με τις λαστιχιέρες (σφεντόνες). Η μάνα ή κάποια μεγάλη αδερφή, μετά από πολλή γκρίνια τους, τα καθάριζαν και τα πάστωναν. Τα βάζανε σε πήλινα ή γυάλινα βάζα, για να τα φάνε τα Χριστούγεννα.
Πολλά παιδιά μάζευαν είκοσι και περισσότερα πουλάκια και καμάρωναν για τις … κυνηγετικές ικανότητες τους και για την σοδειά τους. Και όταν ζύγωναν οι γιορτές, άρχιζαν οι παραδοσιακές ετοιμασίες. Το σπίτι έπρεπε να βάλει τα γιορτινά του και όλο το χωριό να καθαριστεί και να ετοιμαστεί, για να υποδεχτεί τους ξενιτεμένους του που θα έρχονταν να κάνουν γιορτές με τους δικούς τους. Κρήτη:
Χριστόψωμο Το ζύμωμα του χριστόψωμου θεωρείται έργο θείο και είναι έθιμο καθαρά Χριστιανικό. Οι γυναίκες φτιάχνουν τη ζύμη με ιδιαίτερη ευλάβεια και υπομονή. Το ζύμωμα είναι μια ιεροτελεστία. Χρησιμοποιούν ακριβά υλικά, όπως ψιλοκοσκινισμένο αλεύρι, ροδόνερο, μέλι, σουσάμι, κανέλα και γαρίφαλα, και κατά τη διάρκεια του ζημώματος λένε: “Ο Χριστός γεννιέται, το φως ανεβαίνει, το προζύμι για να γένει.” Πλάθουν το ζυμάρι και παίρνουν τη μισή ζύμη και φτιάχνουν μια κουλούρα. Με την υπόλοιπη φτιάχνουν σταυρό με λουρίδες απ’ τη ζύμη. Στο κέντρο βάζουν ένα άσπαστο καρύδι ή ένα αυγό, συμβολίζοντας τη γονιμότητα. Για το χριστουγεννιάτικο τραπέζι, το Χριστόψωμο είναι ευλογημένο ψωμί, αφού αυτό θα στηρίξει τη ζωή του νοικοκύρη και της οικογένειάς του. Το κόβουν ανήμερα τα Χριστούγεννα, δίνοντας πολλές ευχές.
ΘΡΑΚΗ Τα Ρουγκάτσια Στο Πύθιο τα μικρά παιδιά έβγαιναν στους δρόμους του χωριού για να πουν τα “κόλιαντα” μια μέρα νωρίτερα από την παραμονή των Χριστουγέννων, δηλαδή στις 23 Δεκεμβρίου. Τα αγοράκια, από νωρίς το πρωί, ξεχύνονταν στα σοκάκια του χωριού και φώναζαν: “ Kόλιντα,μπάμπου τσικ,τσικ,τσικ….” Ανήμερα τα Χριστούγεννα τα παλικάρια του χωριού χωρίζονταν σε μικρές ομάδες και γύριζαν όλα τα σπίτια. Την κάθε ομάδα την αποτελούσαν τέσσερα άτομα. Στο δρόμο λέγανε τραγούδια του δρόμου και μέσα στο σπίτι το: «Σαράντα μέρις έχουμι Χριστό που καρτερούμε…» Τα Ρουγκάτσια, δηλαδή οι παρέες των παλικαριών, όταν έμπαιναν στο σπίτι κάθονταν, όπου τους έβαζαν οι νοικοκυραίοι, και τραγουδούσαν εναλλάξ δυο-δυο το παραπάνω τραγούδι. Κι αυτό για να “ξεκουράζουν” τη φωνή τους. Γιατί το τραγούδι ήταν πολύ μεγάλο, χωρίς ενδιάμεσα “ξεκουράσματα”, και θα δυσκολεύονταν να τα βγάλουν πέρα. Εξάλλου έπρεπε να τραγουδήσουν σε πολλά σπίτια και μέχρι αργά το βράδυ της μέρας των Χριστουγέννων. Όταν θα ’ρχονταν τα Ρουγκάτσια στο σπίτι έπρεπε όλα τα μέλη της οικογένειας να βρίσκονται εκεί. Σπίτι κλειστό τα Ρουγκάτσια δεν έπρεπε να βρουν. Το’χανε σε κακό. Κάθονταν, τραγουδούσαν, έπαιρναν το κέρασμά τους, το φιλοδώρημά τους (χρήματα ) και φεύγανε για άλλο σπίτι.
ΝΗΣΙΑ Η σπηλιά του Αϊ Γιάννη στην Μαραθοκεφάλα Κισάμου Στην σπηλιά του Αϊ Γιάννη στην Μαραθοκεφάλα Κισάμου την παραμονή των Χριστουγέννων τελείται Αρχιερατική θεία λειτουργία. Η αναπαράσταση της φάτνης όπου γεννήθηκε ο Χρηστός με πρόβατα, βοσκούς φωτιές σήμαντρα και το αστέρι να λάμπει στην κορυφή της σπηλιάς δίνουν ιδιαίτερο χρώμα. Παλιότερα, από την παραμονή των Χριστουγέννων οι γεωργοί οι βοσκοί και οι ναυτικοί έλεγαν “πώς παλεύουν οι καιροί, και οι αέρηδες ποιος θα γεννηθεί και ποιος θα βαπτισθεί”. Όποιος γεννηθεί όποιος δηλαδή υπερισχύσει και βγει νικητής την ημέρα των Χριστουγέννων, αυτός θα υπερισχύσει μέχρι και τα Φώτα αλλά και ολόκληρο τον καινούργιο χρόνο. Πιο παλιά το βράδυ της παραμονής των Χριστουγέννων έκοβαν κλαδιά και βλαστούς οι νοικοκυρές και τα πήγαιναν στο σπίτι. Τα έβαζαν σε ποτήρι με νερό και προσμονούσαν να ανθίσουν.
Οι κεφαλονίτικες κολόνιες Την παραμονή της Πρωτοχρονιάς, τα παιδιά βάζουν μια αγιοβασιλίτσα στην είσοδο του σπιτιού, για να φυλάει το σπίτι. Το μεσημέρι, οι Κεφαλονίτισσες μαγειρεύουν τηγανίτες. Το ίδιο βράδυ, οι κάτοικοι στο Αργοστόλι πηγαίνουν στην εκκλησία κρατώντας κολώνιες με τις οποίες ραντίζουν ο ένας τον άλλο. Στο γυρισμό, σπάνε στο κατώφλι ένα ρόδι και μετρούν τα σπόρια του. Κάθε σπόρος συμβολίζει και μια ευχή που θα πραγματοποιηθεί τη νέα χρονιά.
Τα Αγιοβασιλιάτικα καραβάκια Στην πόλη της Χίου την παραμονή της Πρωτοχρονιάς υπάρχει ένα έθιμο, τα αγιοβασιλιάτικα καραβάκια. Σύμφωνα με αυτό, οι ενορίες κατασκευάζουν πλοία, σε σμύκρινση. Αυτά συναγωνίζονται μεταξύ τους ως προς την ποιότητα κατασκευής και ως προς την ομοιότητα με τα πραγματικά πλοία, ενώ οι ομάδες, το πλήρωμα, του κάθε πλοίου τραγουδούν κάλαντα.
Πώς επιλέγεις το καλύτερο δώρο; Οι ειδικοί εξηγούν και συμβουλεύουν
Λίστες, προϋπολογισμός και η σκέψη που μπορεί να σε βγάλει από το αδιέξοδο.
Μέρες που είναι, τα δώρα βρίσκονται στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος. Άλλοτε ακριβά και πολυτελή, άλλοτε πιο συμβολικά και «όσο μας παίρνει», με φόντο και τα πολλά χρόνια της οικονομικής κρίσης, αναμφίβολα είναι το highlight των γιορτών. Δεν περιορίζονται όμως σε αυτή την εποχή. Μπορεί να είναι δώρα γιορτής ή γενεθλίων ή και δώρα χωρίς καμία αφορμή. Μια μορφή έκφρασης του συναισθήματος. Άλλοι τα επιλέγουν με ευκολία, άλλοι τα θεωρούν πολύ σοβαρή υπόθεση. Πάντως η έρευνα δείχνει πως ένα «κακό» δώρο μπορεί να βλάψει μία σχέση. Οπότε το να ευχαριστήσει τον παραλήπτη του είναι διπλά σημαντικό.
Λίστες και προϋπολογισμός
Το ένα ερώτημα, ειδικά σε τέτοια περίοδο, γιορτινή, είναι σε πόσους θα προσφέρει κανείς δώρα. Το δεύτερο είναι πόσα χρήματα θα ξοδέψει. Οπότε το πρώτο σε συνάρτηση με το δεύτερο καθορίζει σε σημαντικό βαθμό και το τι θα είναι αυτό το δώρο.
Σύμφωνα με το BBC, το μέσο νοικοκυριό ξοδεύει περίπου 500 λίρες σε δώρα, την περίοδο των Χριστουγέννων, και στις ΗΠΑ το αντίστοιχο ποσό κυμαίνεται στα 650 δολάρια. Προφανώς η αγορά των δώρων μπορεί να γεμίσει ευχαρίστηση αυτόν που το αγοράζει, αλλά είναι σημαντικό το συναίσθημα αυτό να περάσει και σε αυτόν που το δέχεται και το δώρο να λειτουργήσει σαν βήμα ενδυνάμωσης της μεταξύ τους σχέσης. Αν δεν είναι και τόσο επιτυχημένο, ενδέχεται να έχει το ακριβώς αντίθετο αποτέλεσμα.
«Η επιλογή του λάθος δώρου μπορεί να είναι ρίσκο για τις σχέσεις, επειδή πιθανώς δείχνει πως αυτός που το αγοράζει κι αυτός που το δέχεται δεν έχουν και πολλά κοινά» εξηγεί η Elizabeth Dunn, καθηγήτρια Ψυχολογίας στο University of British Columbia στον Καναδά και συν-συγγραφέας του βιβλίου «Happy Money: The Science of Happier Spending». Η έρευνά της έχει επίσης δείξει πως τα μη επιθυμητά δώρα ενδέχεται να έχουν αρνητική επίπτωση στο πώς αντιλαμβάνεται αυτός που τα παραλαμβάνει την προοπτική της σχέσης του με αυτόν που τα προσφέρει.
Πώς μπορεί όμως κανείς να είναι σίγουρος πως επιλέγει ένα δώρο που ο παραλήπτης του θα αγαπήσει; Και πάλι είναι η Ψυχολογία αυτή που μπορεί να έχει τις απαντήσεις.
Μην ασχολείσαι υπερβολικά με την τιμή
Μήπως κάποιες φορές δίνουμε πολλά λεφτά όχι μόνο για να πάρουμε ένα καλό δώρο αλλά για να κάνουμε και λίγο επίδειξη; Η έρευνα έχει δείξει πως η μεγαλύτερη δαπάνη δεν εγγυάται πάντα πως το δώρο θα παραληφθεί με την ανάλογη ικανοποίηση. Μία μελέτη διαπίστωσε πως όσο πιο ακριβό είναι ένα δώρο, τόσο περισσότερο αυτός που το προσφέρει προσδοκά ο παραλήπτης του να το εκτιμήσει. Όμως παρότι εκείνοι που πρόσφεραν τα δώρα πίστευαν πως το μεγαλύτερο ποσό αποδείκνυε πιο μεγάλο νοιάξιμο και πιο πολλή σκέψη, οι παραλήπτες δεν συνέδεαν την τιμή με το επίπεδο εκτίμησης του δώρου.
«Σκεφτόμαστε πολλές φορές πως όταν ξοδεύεις περισσότερα θα πάρεις ένα καλύτερο δώρο. Φαίνεται όμως πως δεν αποδεικνύεται πως ο παραλήπτης συνδέει το κόστος ενός δώρου με το πόσο θα το ευχαριστηθεί», όπως εξηγεί ο Jeff Galak, καθηγητής Marketing στο Carnegie Mellon Tepper School of Business στο Πίτσμπεργκ.
Ο Galak, που ασχολείται με την καταναλωτική συμπεριφορά και τη λήψη αποφάσεων, αναγνωρίζει πως μπορεί κανείς να έχει ένα «όριο» στο έξοδο αυτό, λόγω παραδόσεων ή προσδοκιών. Αλλά εφόσον φτάσει στο όριο αυτό, δεν έχει και μεγάλη σημασία αν θα αγοράσει κάτι πιο ακριβό. Το ίδιο το δώρο είναι που μετρά περισσότερο.
Η σκέψη που μπορεί να σε βγάλει από το αδιέξοδο
Ο Galak λέει πως υπάρχει ένα κόλπο για να κάνεις πολύ καλές επιλογές, κι αυτό είναι να σκέφτεσαι πέρα από τη στιγμή που δίνεις το δώρο. Άποψη που οι συνεργάτες του, Julian Givi και Elanor Williams διαπίστωσαν πως είναι κοινό ζήτημα στις μελέτες αναφορικά με την επιλογή δώρων.
«Όταν κάποιος δίνει ένα δώρο, προσπαθεί να φανταστεί τη στιγμή που θα δώσει το δώρο και θα δει το χαμόγελο στο πρόσωπο του παραλήπτη» λέει ο Galak. «Αλλά οι παραλήπτες ενδιαφέρονται περισσότερο για την αξία που θα αντλήσουν από το δώρο μακροπρόθεσμα».
Με άλλα λόγια, μπορεί να μην είναι πολύ συναρπαστική η στιγμή που κάποιος λαμβάνει ως δώρο μία συνδρομή σε ένα συνδρομητικό κανάλι, οπότε ενδεχομένως αυτός που σκέφτεται να προσφέρει ένα τέτοιο δώρο τελικά το απορρίπτει. Στην πραγματικότητά όμως ο παραλήπτης είναι πολύ πιθανό να το ευχαριστηθεί πολύ αυτό το δώρο- και μάλιστα σε βάθος χρόνου- κι ας μην είναι πολύ εντυπωσιακή η αντίδρασή του όταν το παραλάβει.
Πόσο σημασία έχει να είναι «μοναδικό»;
Ο Galak επιμένει πως δεν πρέπει να κολλάμε στο να προσφέρουμε το πιο ξεχωριστό και μοναδικό δώρο που υπάρχει εκεί έξω. Μερικές φορές κάτι που πολλοί θέλουν και πολλοί έχουν μπορεί να είναι αυτό ακριβώς που ο άνθρωπος που μας ενδιαφέρει θα ήθελε.
Μία έρευνα έδειξε πως όταν επιλέγουμε ένα δώρο τείνουμε να εστιάζουμε στα μοναδικά χαρακτηριστικά του παραλήπτη και την προσωπικότητά του. Όμως αυτή η υπερ-εξειδίκευση μας κάνει να αγνοούμε άλλες πτυχές των επιθυμιών και των αναγκών τους, κι αυτό μας οδηγεί σε πιθανώς λάθος επιλογές. Έχουμε επίσης την τάση να αγοράζουμε διαφορετικά δώρα για πολλούς ανθρώπους, παρότι μπορεί να ήταν όλοι πιο χαρούμενοι με το ίδιο δώρο- και πιθανότατα δεν θα συνέκριναν τα δώρα τους ποτέ.
«Για να νιώσουμε πως κάναμε την καλύτερη επιλογή, πολλές φορές πιστεύουμε πως πρέπει να έχουμε ποικιλία στα δώρα, κι αυτό ακόμα και θυσιάζοντας ένα πραγματικά πολύ καλό δώρο» σημειώνει ο Galak. Μάλιστα κάποιες φορές απορρίπτουμε το ενδεχόμενο να αγοράσουμε κάτι που ήδη έχουμε κι εμείς – κι αυτό ενδεχομένως συνδέεται με την πρόθεσή μας να μην υποτιμήσουμε τη δική μας αίσθηση ατομικότητας.
Αν ας πούμε μια γυναίκα έχει ένα ζευγάρι παπούτσια που αρέσει πολύ σε κάποια φίλη της, μπορεί να της πάρει τα ίδια, δεν θα χαθεί καμία μοναδικότητα…
Τα κοινά ενδιαφέροντα
Για να κάνει κανείς το καλύτερο δώρο, λέει η καθηγήτρια Ψυχολογίας Dunn, μπορεί να ξεκινήσει από τα κοινά που τον ενώνουν με τον παραλήπτη. Αντί να χρησιμοποιεί τις δικές του προτιμήσεις, εστιάζοντας στο πού διαφέρει ο άνθρωπος για τον οποίο επιλέγει δώρο, μπορεί να επικεντρωθεί όχι στο πού διαφέρουν αλλά στο τι κοινό μοιράζονται, και να επιλέξει το δώρο του.
«Τα καταφέρνουμε καλύτερα όταν είναι να επιλέξουμε κάτι για εμάς» τονίζει, «οπότε αν έχεις κάτι κοινό με τον άλλο, επίλεξε κάτι που εμπίπτει στις κοινές προτιμήσεις, γιατί αυτό που θα αρέσει σε σένα είναι πολύ πιθανό να αρέσει και στον άλλο».
Ακόμα πιο «δυνατά» φαίνεται πως είναι τα δώρα που σχετίζονται με κάτι που δότης και λήπτης μπορούν να απολαύσουν μαζί. Όπως εισιτήρια για μία συναυλία ή ένα μάθημα μαγειρικής. Η έρευνα έχει δείξει πως ένα τέτοιο δώρο, που αφορά μία κοινή εμπειρία, μπορεί να φέρει αυτόν που δίνει ένα δώρο κι αυτόν που το παραλαμβάνει πιο κοντά, ακόμα κι αν δεν πάνε μαζί πχ στη συναυλία ή τη θεατρική παράσταση.
Η ερώτηση που σου λύνει τα χέρια
Κι αν πρέπει να επιλέξεις κάτι για έναν άνθρωπο με τον οποίο δεν έχεις τίποτα κοινό; Η Dunn προτείνει είτε να ρωτήσεις ευθέως τι θα ήθελε ή να του δώσεις εσύ ορισμένες επιλογές. Η έρευνα δείχνει πως οι άνθρωποι εκτιμούν περισσότερο τα δώρα που έχουν κατά κάποιον τρόπο ζητήσει παρά άλλα.
«Οι άνθρωποι προτιμούν να σκεφτούν δημιουργικά και να εκπλήξουν αυτόν στον οποίο προσφέρουν ένα δώρο» εξηγεί η Dunn, αλλά το καλύτερο δώρο είναι κάτι που εκείνος θα ήθελε.
Ο Galak συμφωνεί πως ο απλούστερος τρόπος να κάνεις κάποιον χαρούμενο με ένα δώρο είναι να τον ρωτήσεις τι θα ήθελε. Δεν είναι η απάντηση που αρέσει σε πολλούς, γιατί θεωρούμε καλά δώρα τα «δώρα – έκπληξη» παρότι η επιστήμη το διαψεύδει.
«Είναι ταμπού να ρωτήσεις κάποιον τι θα ήθελε για δώρο. Αλλά είναι κρίμα, θα ήταν καλύτερα για όλους να αν ανταλλάσσαμε τα δώρα που θέλαμε».
Μην το σκέφτεσαι τόσο πολύ
Εν κατακλείδι, δεν υπάρχει λόγο κανείς να επιλέγει κάποιο δώρο φοβούμενος την αποτυχία του: τα πραγματικά «κακά» δώρα είναι κάτι πολύ σπάνιο.
Εκτός κι αν είναι πια κάτι εντελώς ακατάλληλο, ο παραλήπτης θα νιώσει σίγουρα κάποιο επίπεδο ικανοποίησης και εκτίμησης. Ο Galak λέει πως στη διάρκεια των ερευνών του έχει ρωτήσει χιλιάδες ανθρώπους για δώρα που έχουν λάβει και είναι σπάνιες οι φορές που κάποιος μίλησε για ένα κακό δώρο.
Ακόμα κι αν ένα δώρο είναι κατώτερο των προσδοκιών, σε κάποιον κοντινό, είναι πιθανό η σκέψη να μετρήσει πιο πολύ. Κι αυτό γιατί όταν κάποιος δίνει ένα όχι και τόσο καλό δώρο, αυτό κάνει τον παραλήπτη να σκεφτεί το γιατί έκανε τη συγκεκριμένη επιλογή.
«Όταν κάποιος κάνει μια επιλογή που προβληματίζει – όπως το να δώσει ένα κακό δώρο – ο παραλήπτης προσπαθεί να την εξηγήσει, σκεπτόμενος τι μπορεί να περνούσε από το μυαλό του» εξηγεί ο Nicholas Epley, καθηγητής στο University of Chicago Booth School of Business, ο οποίος επικεντρώνει τα ερευνητικά του ενδιαφέροντα στο πώς αξιολογούμε τις προοπτικές των άλλων ανθρώπων και με αυτό λαμβάνουμε αποφάσεις.
Η έρευνά του δείχνει πως εάν ο παραλήπτης νιώθει πως ο δότης έχει αφιερώσει χρόνο στην επιλογή του, εκτιμά την προσπάθεια που έγινε κι ας μην είναι η ιδανική επιλογή.
Με άλλα λόγια, το παλιό ρητό «η σκέψη είναι που μετράει» φαίνεται να επαληθεύεται.
Ακόμα κι αν δεν αγοράσεις το τέλειο δώρο, τουλάχιστον ένας θα νιώσει καλά. «Όταν κάποιος αφιερώνει πολλή σκέψη για να αγοράσει ένα δώρο, νιώθει πιο κοντά σε αυτόν που θα το προσφέρει» τονίζει ο Epley. «Ακόμα κι αν ο παραλήπτης δεν νιώσει την προσδοκώμενη ικανοποίηση, αυτός που το προσφέρει θα την έχει νιώσει».
Στις γιορτές προβληματιζόμαστε πολύ για τις επιλογές των δώρων που θα κάνουμε για τα αγαπημένα μας πρόσωπα. Ξοδεύουμε πολύ χρόνο και χρήμα και στο τέλος αποδεικνύεται ότι δεν κάναμε τις καλύτερες επιλογές. Προκειμένου να βοηθήσουμε, ετοιμάσαμε έναν μικρό οδηγό, που βασίζεται σε επιστημονικές μελέτες.
Ποιο είναι το καλύτερο δώρο;
Μετρητά, χρήματα !
Τα χρήματα είναι η καλύτερη επιλογή για έναν πολύ απλό λόγο: Είναι βέβαιο ότι ο παραλήπτης θα πάρει ακριβώς αυτό που θέλει.
Το 1993, ο οικονομολόγος Joel Waldfogel δημοσίευσε μια μελέτη σχετικά με το χάσμα ανάμεσα στα χρήματα που δαπανούμε για ένα δώρο, και στο τι πραγματικά αξίζει αυτό το δώρο για τον παραλήπτη. Επειδή όλοι μας σπάνια γνωρίζουμε ακριβώς τι θέλουν οι φίλοι μας και αγαπημένα μας πρόσωπα, ο Waldfogel αποφάσισε να ερευνήσει πόσα χρήματα πετάμε κάθε χρόνο κάνοντας λάθος επιλογές δώρων.
Η έρευνα του κατέληξε στο συμπέρασμα ότι τα δώρα που δίνουμε αποτιμώνται λιγότερο κατά το 1/10 έως και 1/3 της αξίας που πληρώσαμε. Με άλλα λόγια, αν δαπανήσετε 100 ευρώ για ένα Χριστουγεννιάτικο δώρο, οι πιθανότητες είναι ότι αυτός που θα το πάρει, θα το εκτιμήσει κάπου μεταξύ 70 και 90 ευρώ.
Κάποιες ομάδες πληθυσμού είχαν καλύτερη αίσθηση αγοράς δώρων. Οι παππούδες, γιαγιάδες, θείες και θείοι κάνουν τις χειρότερες επιλογές. Οι φίλοι κάνουν τις καλύτερες. Αλλά τελικά, τα μετρητά αποδείχτηκε το πιο αποτελεσματικό δώρο.
Έτσι, εάν δεν έχετε κάποια καλή ιδέα για δώρο, μην προσπαθήστε να μαντέψετε.
Τα χρήματα είναι απρόσωπο δώρο. Τι γίνεται αν δεν θέλω να δώσω χρήματα;
Έμφαση στο μήνυμα.
Αν αποφασίσετε να δοκιμάσετε να ξεχωρίσετε με κάτι προσωπικό, αναρωτηθείτε το εξής: “Τι θέλω να πω; “. Με τα δώρα στέλνουμε μηνύματα. Μιλάμε μέσα από αυτά. Και αυτό είναι ίσως το μεγαλύτερο μέρος της αξίας τους. Η συμβολική αξία πολλές φορές είναι μεγαλύτερη από την πραγματική.
Ερευνητές του Πανεπιστημίου του Σικάγο βρήκαν ότι κάποιος που δείχνει με το δώρο του ότι κατανοεί τις προτιμήσεις του συντρόφου του, είναι πιθανό να είναι πιο επιθυμητός σε σχέση με κάποιον άλλο ο οποίος δεν έχει ιδέα για τα θέλω του συντρόφου του.
Τι μπορώ να πάρω για κάποιον που είναι σημαντικός για εμένα;
Αγορά για έναν άντρα: Πάρτε ένα gadget.
Αγορά για μία γυναίκα: Πάρτε κάτι ακριβό και άχρηστο.
Οι καθηγητές Russell Belk και Laurence Coon του πανεπιστημίου Utah, ανέλυσαν τις εμπειρίες ανδρών και γυναικών από ραντεβού που είχαν βγει, και βρήκαν τρεις βασικούς σκοπούς που είχαν τα δώρα: κοινωνική συνδιαλλαγή, οικονομική συνδιαλλαγή, ή σημάδι ανιδιοτελούς αγάπης.
Με βάση την κοινωνική έννοια, τα δώρα θεωρήθηκαν ως σύμβολο δέσμευσης. Στο οικονομικό πλαίσιο, οι άνδρες είδαν τα δώρα ως ένας τρόπο για να επιδιώξουν καλύτερα το σεξ. Οι γυναίκες, εν τω μεταξύ, είχαν την τάση να είναι πιο ανιδιοτελείς και έδιναν τα δώρα με την καρδιά τους.
Αλλά τι πραγματικά θέλουν οι άνδρες και τι οι γυναίκες; Οι Belk και Coon βρήκαν ότι οι γυναίκες νοιάζονται για την συμβολική αξία, ενώ οι άνδρες ενδιαφέρονται περισσότερο για τη λειτουργικότητα. Έτσι, για τις γυναίκες είναι καλύτερο να δωρίσουν ένα gadget. Για τους άνδρες είναι καλύτερο να επιλέξουν ένα δώρο με συναισθηματική χροιά. Ή κάτι υπερβολικό.
Στο βιβλίο του “The mating mind”, ο καθηγητής Geoffrey Miller εξηγεί ότι στο φλερτ, τα καλύτερα δώρα είναι “τα πιο άχρηστα όταν αφορά τις γυναίκες και τα πιο ακριβά όταν αφορά τους άνδρες.”
Λουλούδια. Ακριβά δείπνα. Κοσμήματα. Όσο λιγότερο χρήσιμα, τόσο το καλύτερο. Η σπατάλη είναι ο πιο αποτελεσματικός τρόπος για να κερδίστε την καρδιά μιας γυναίκας.
Να αγοράσω πακέτα προσφορών για να δώσω περισσότερα δώρα και όχι μόνο ένα;
Όχι !
Σύμφωνα με νέα έρευνα από το πανεπιστήμιο του Michigan, είναι καλύτερα να αγοράσετε ένα δώρο και καλό, και δεν προσθέτει αν το συνδυάσετε με ακόμα ένα φτηνότερο.
Η μελέτη που θα δημοσιευθεί στο επόμενο τεύχος του ‘Journal of Consumer Research’, διαπίστωσε ότι οι καταναλωτές δεν επιθυμούν πακέτα προσφορών που συνδυάζουν ένα δώρο με κάτι ακόμα φθηνότερο.
Αυτοί που δέχονται τα δώρα, έχουν την τάση να βλέπουν την συνολική εικόνα. Δεν κοιτάνε το κάθε δώρο ξεχωριστά και προσθέτουν στο τέλος την αξία τους. Αντίθετα παίρνουν τον μέσο όρο, με αποτέλεσμα να υποβιβάζουν συνολικά το πακέτο δώρου.
Όποιοι ψωνίζουν δώρα έχουν την τάση να πιστεύουν ακριβώς το αντίθετο. Ότι όσο περισσότερα, τόσο καλύτερα. Όμως κάνουν λάθος.
Τι γίνεται αν δεν θέλω να δώσω φέτος δώρα ; Τι σημαίνει αυτό για μένα;
Είστε μίζεροι.
Μια μελέτη που έγινε τη δεκαετία του 1970, έδειξε ότι μόλις το 6% των συμμετεχόντων εξέταζε το ενδεχόμενο να μην δώσει δώρα τα Χριστούγεννα. Αλλά εάν δεν αισθάνεστε τη διάθεση να ψωνίσετε δώρα, το πιθανότερο είναι ότι είστε άνδρας. Μελέτες έχουν δείξει ότι οι γυναίκες είναι πιο ενθουσιώδεις στο να δίνουν δώρα , επιθυμούν να δίνουν περισσότερα δώρα από όσα λαμβάνουν, και τείνουν να είναι πιο ικανοποιημένες με τις επιλογές των δώρων τους. ’Άλλωστε το να μην συμμετέχετε στο πνεύμα των Χριστουγέννων, ίσως να μην κάνει καλό και σε εσάς τον ίδιο.
Εντάξει, θα πάω αγοράσω δώρα. Πρέπει να ζητήσω να τα τυλίξουν;
Ναι.
Είτε το πιστεύετε είτε όχι, έχουν γίνει μελέτες σχετικά με την αξία του περιτυλίγματος των δώρων. Το συμπέρασμά τους; Ένα δώρο πρέπει να μοιάζει με δώρο. Τυλίξτε τα.
Πρώτος σε αναζήτηση ένας αλβανικής καταγωγής ράπερ. Το 2023 πλησιάζει στο τέλος του, έτοιμο να πάρει μαζί του μια σειρά από γεγονότα και αναζητήσεις που το έκαναν μοναδικό. Με την ευκαιρία αυτή, όπως κάθε χρόνο η Google έδωσε στη δημοσιότητα μέσα από το “Year in Search” της Google, τις κορυφαίες αναζητήσεις στην μηχανή αναζήτησης στην Ελλάδα και διεθνώς.
Όσον αφορά στην Ελλάδα, πρώτος σε αναζητήσεις προσώπων είναι ο ράπερ Sin Boy, με δεύτερο τον πρόεδρο του ΣΥΡΙΖΑ Στέφανο Κασσελάκη και τρίτο τον ηθοποιό Οδυσσέα Σταμούλη που έχασε το παιδί του από πνιγμό και την πρώην σύζυγό του από καρκίνο. Ακολουθούν ο ηθοποιός και ευρωβουλευτής Αλέξης Γεωργούλης που τέθηκε εκτός ευρωομάδας λόγω ποινικής καταγγελίας, ο εκλεγείς δήμαρχος Αθηναίων Χάρης Δούκας, ο καλαθοσφαιριστής Κώστας Σλούκας, ο τηλεπαρουσιαστής και επιχειρηματίας Νίκος Κοκλώνης που διερευνήθηκε για ξέπλυμα μαύρου χρήματος, ο Andrew Tate (τηλεπερσόνα και κικμπόξερ), η Δήμητρα Βαμβακούση (survivor) και η Έφη Αχτσιόγλου.
Από άτομα που απεβίωσαν, περισσότερες αναζητήσεις στην Ελλάδα έγιναν για τον Matthew Perry από τα “Φιλαράκια”, την Μαριάννα Βαρδινογιάννη, την ηθοποιό Κάτια Νικολαΐδου, τον τέως βασιλιά Κωνσταντίνο, τον ηθοποιό Αίαντα Μανθόπουλο, ανιψιό της Ειρήνης Παπά, τη Μαίρη Χρονοπούλου, τη Λιζέτα Νικολάου, την Τίνα Τάρνερ, τον ραλίστα Κεν Μπλοκ και τον Γιάννη Φλωρινιώτη.
Από αθλητικά γεγονότα, περισσότερο ψάχτηκε το Ολυμπιακός-Παναθηναϊκός, με δεύτερο τον ΠΑΟΚ-Ολυμπιακό, έπεται “η βαθμολογία στην Σούπερ Λιγκ”, ο αγώνας ΑΕΚ-Ολυμπιακός, Ελλάδα-Γαλλία, ΑΕΚ εναντίον Ντιναμό, Ελλάδα-Ολλανδία, ΑΕΚ-ΠΑΟΚ, ΑΕΚ εναντίον Ολυμπιακού και Μαρσέιγ εναντίον Παναθηναϊκού. Από τηλεοπτικές εκπομπές έγιναν περισσότερες αναζητήσεις κατά σειρά για το Μαύρο Ρόδο, τους Παγιδευμένους, το Survivor All Star, Αυτή η νύχτα μένει, Το προξενιό της Ιουλίας, την ξένη σειρά φαντασίας Dragon’s Den, τον Πρώτο από εμάς, Το ναυάγιο και τις ξένες σειρές Wednesday (μεταφυσικό θρίλερ) και τέλος η εκπομπή First Dates.
Από θέματα γενικού ενδιαφέροντος κυριάρχησαν οι αγωνίες υγείας. Πρώτη σε αναζητήσει η αλλαντίαση, δεύτερος ο στρεπτόκοκκος, τρίτη η λεπτοσπείρωση, τέταρτη απορία “Τι είναι το 1237”, πέμπτη κατά σειρά “Τι είναι ΛΟΑΤΚΙ”, έπονται “Τι είναι τα κιμπούτς”, το σύνδρομο Άσπεργκερ, το τόφου, η προσωπική διαφορά στις συντάξεις και τέλος, “τι είναι η Χαμάς”.
Από γενικές καθημερινές και μη, απορίες, πρώτο ερώτημα “Γιατί ηλεκτρίζονται τα μαλλιά μου”, δεύτερο το “Γιατί πετάμε χαρταετό”, τρίτο “Γιατί δακρύζουν τα μάτια”, τέταρτο “Γιατί γίνεται πόλεμος στο Ισραήλ”, πέμπτο “Γιατί είναι μαύρα τα βουνά”, έκτο “Γιατί νυστάζω συνέχεια”, έβδομο “Γιατί καθυστερεί η περίοδος μου”, “Γιατί μουδιάζουν τα δάχτυλα των χεριών”, “Γιατί νηστεύουμε” και το τοπ τεν κλείνει με το “Γιατί στεγνώνει το στόμα μου”.
Όσον αφορά στο χρόνο, κατά σειρά ρωτήσαμε: Πότε αλλάζει η ώρα; Πότε παίζει η ΑΕΚ; Πότε είναι η Black Friday; Πότε είναι οι δημοτικές εκλογές; Πότε ανοίγει το τριώδιο; Πότε ανοίγουν τα σχολεία; Πότε έγινε η ναυμαχία της Ναυπάκτου; Πότε είναι το halloween; Πότε μπαίνει το market pass; και Πότε καταργήθηκε η θανατική ποινή στο Καζακστάν;
Οι κορυφαίες αναζητήσεις μέσα σε 25 χρόνια, παγκοσμίως αφορούν από ροκ μουσική στο συγκρότημα Beatles, καλλιτέχνες εν γένει, τον Λεονάρντο ντα Βίντσι, από αθλητές πρωτεύει ο Κριστιάνο Ρονάλντο, από νικητές των Grammy η Beyonce, από μόδα η Rihanna, από τραγούδι η Taylor Swift, από αθλήματα πρωταγωνιστεί το ποδόσφαιρο και από βιβντεοπαιχνίδια αναζητήθηκε πιο πολύ το Minecraft, ενώ από έργα τέχνης, η Μόνα Λίζα και από ακτιβιστές η Γκρέτα Τούνμπεργκ
Ο κ. Παναγιώτης και η κ. Σωτηρία Αραμπατζή, έκαναν δωρεά ύψους 100.000 ευρώ στο νοσοκομείο της πόλης. Κατοικούν στη Μάνη στο Διδυμότειχο, τον αγαπημένο τους τόπο, από τον οποίο χρειάστηκε να ξενιτευτούν το 1966 για μια καλύτερη ζωή.
Τότε έπρεπε να δουλέψουν στη Γερμανία, ο κ. Παναγιώτης σε εργοστάσιο πλεκτών και σε αυτοκινητοβιομηχανία ενώ η κ. Σωτηρία σε σοκολατοποιΐα ώστε να μπορέσουν να επιβιώσουν. Όμως, γύρισαν πίσω στην Ελλάδα και στο Διδυμότειχο, εκεί όπου ζουν μέχρι σήμερα.
Ο Μητροπολίτης Πειραιά δεν μασάει τα λόγια του. Μπορεί να στενοχωρεί κάποιους, αλλά δεν διστάζει να πει την άποψή του και να υπερασπιστεί τις αξίες και τα ιδανικά της Χριστιανοσύνης και της ελληνικής κοινωνίας.
Ο Μητροπολίτης Πειραιώς σε κείμενό του που δημοσιεύθηκε στο ekklisiaonline.gr αποδόμησε πλήρως την γκέι ατζέντα την οποία προωθεί ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ, χωρίς όμως να τον προσβάλλει σε προσωπικό επίπεδο. Απλά είπε μεγάλες αλήθειες που κανένας παράγοντας του δημόσιου βίου δεν τολμά να αγγίξει μήπως και χαρακτηριστεί ρατσιστής ή ομοφοβικός…
Όπως αναφέρει ο κ. Σεραφείμ στο κείμενό του, σέβεται τον κ. Κασσελάκη όπως και κάθε άνθρωπο και τιμά τη θεόσδοτη ελευθερία του ωστόσο σημειώνει ότι ο νέος πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ εμφανίζει «ως δήθεν κανονικότητα την παρέκκλισή του».
about:blank
Από τα πυρά του δεν γλίτωσε ούτε ο Τάιλερ τον οποίο αποκαλεί ατυχία νεανία: Επειδή, λοιπόν, ο νέος Πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ- Π.Σ. επαίρεται δημοσίως με τον ατυχή νεανία που αποκαλεί «σύζυγόν» του, και με τον οποίον ετέλεσε «γάμον» στην υπερατλαντική χώρα, εμμέσως υποδεικνύων πρότυπο για την ζωή των νέων ανθρώπων και εμφανίζων ως δήθεν κανονικότητα την παρέκκλισήν του, οφείλω να κρούσω τον κώδωνα του κινδύνου από την τυχόν άμβλυνση απορρίψεως της ανατροπής της ανθρώπινης οντολογίας και της παραχρήσεως της ανθρώπινης φυσιολογίας, που αποτελεί την τραγική σωματική πρακτική της ομοφυλοφιλίας».
Μίλησε επίσης για το «νεοεποχίτικο», διεθνιστικό σύστημα, που «προωθεί την ανθρώπινη αποϊεροποίηση, κολλώντας την ετικέτα του δήθεν «ομοφοβικού» ή καταργώντας τα σχετικά περί το γεννετήσιον ένστικτον αδικήματα ή διαγράφοντας από τον παγκόσμιο ψυχιατρικό κώδικα τις «περί το γεννετήσιον ένστικτον παρεκκλίσεις» ή θεσμοθετώντας στα Κοινοβούλια ως δήθεν έννομα αγαθά και ανθρώπινα δικαιώματα αυτές τις θανατηφόρες παρεκκλίσεις ή ποινικοποιώντας την κριτική των παρεκκλίσεων και διώκοντας κάθε σοβαρή εναντίωση».
Στο άρθρο του ο Μητροπολίτης Πειραιώς θέτει και πολύ σοβαρά ερωτήματα – τροφή για σκέψη που έχουν να κάνουν με την προστασία του θεσμού της οικογένειας:
«Και τίθενται τα σοβαρά ερωτήματα: κατόπιν της ζοφεράς αυτής πραγματικότητος που εγκυμονεί τον θάνατο και την ασθένεια, μπορεί οποιαδήποτε Κυβέρνησις νοημόνων ανθρώπων, από οποιαδήποτε ιδεολογική και πολιτική πλατφόρμα και αν εφορμάται, να νομοθετήσει τον καρκίνο και τον θάνατο ως έννομα αγαθά και να εξισώσει την κατ’ άρθρον 21 του ισχύοντος Συντάγματος οικογένεια, που αναφέρεται ως «θεμέλιο της συντήρησης και προαγωγής του Έθνους καθώς και ο γάμος, η μητρότητας και η παιδική ηλικία τελούν υπό την προστασία του Κράτους», με την ψυχοπαθολογική ανατροπή της ανθρώπινης οντολογίας και φυσιολογίας, της ομοφυλοφιλίας;»
.e-shop.gr/
Aegean Airlines. Low fair Calendar
aliexpress. New arrivals
attica The Department Store
BOX NOW
e-Fresh.gr
E-gadgets
epapoutsia.gr
Ianos
ΑΒ Βασιλόπουλος
Moustakas Toys
public.gr
SpotMechanic
Terra Nation. Your Beach Partner
The Body Shop: φυσικά προϊόντα περιποίησης και ομορφιάς
Lightgear
Airshop.gr. Ταξίδια προσφορές
Car 'n Motion. Ενοικίαση αυτοκινήτου χωρίς πιστωτική κάρτα, χωρίς εγγύηση, με πλήρη ασφάλεια και απεριόριστα χιλιόμετρα
Ekdromi.gr: προσφορές ξενοδοχείων και ταξιδιών με εξαιρετικές εκπτώσεις!
METABOOK : ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΔΙΑΒΑΖΕΤΑΙ ΞΑΝΑ ΚΑΙ ΞΑΝΑ
Coins Club
mesa se ola
bartanis
Endiaferonta - Ενδιαφέροντα 